کد مطلب: ۱۰۵۷۷
تاریخ انتشار: سه شنبه ۳ مرداد ۱۳۹۶

عصیانگری جذاب آدونیس در زبانِ شعر

ایسنا: امیرحسین الهیاری با بیان این‌که آدونیس در زبانِ شعر عصیانگری جذابی دارد می‌گوید در ترجمه شعرهای او در «الکتاب» سعی کرده بلاغتِ پیچ در پیچش را حفظ کند.

به گزارش ایسنا، امیرحسین الهیاری شاعر، پژوهشگر و مترجم، مجموعه سه‌جلدی «الکتاب» اثر آونیس شاعر سرشناس جهان عرب را اخیراً به فارسی برگردانده و انتشارات مولی آن را منتشر کرده است. آدونیس در این کتاب با زبان شعر، از قهرمان شعرهایش «متنبی» می‌سراید. «الکتاب» از سال‌های نخست پس از هجرت آغاز می‌شود، شاعران و پیامبران دروغین و خلفای قدرت‌طلب و امرای فرصت‌طلب بازیگران آن هستند. روایت‌ها بر مبنای حیات و ممات آن‌هاست. «الکتاب» از زاویه‌ای، رنجنامه و سوگسرود شاعران است از ابتدای ظهور اسلام تا مرگ متنبّی. درباره این اثر با مترجمش به گفت‌وگویی پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

تا پیش از این شاهد آثاری در حوزه شعر و پژوهش از شما بودیم. علت گرایش شما به ترجمه چه بود؟

البته من پیش‌تر ترجمه «حیدربابا» ی شهریار را در کارنامه خود داشتم.

چرا آدونیس را برای ترجمه انتخاب کردید؟

آدونیس شاعری است که در حوزه زبانی، تمام مرزهای پیش از خود را و حتی حدودی را که خود به آن‌ها دست یافته، می‌شکند و هر ثانیه از شعرِ خود را بر ویرانه‌های ثانیه قبل بنا می‌نهد. عصیانگری جذابی دارد این آدونیس در زبانِ شعر. پیچیده و ژرف است.

ترجمه این مجموعه سه‌جلدی چقدر از شما زمان برد؟

حدود ۵ سال.

درباره روند ترجمه کتاب صحبت کنید. از چه زبانی کتاب را به فارسی برگرداندید و در ترجمه به مضمون بیشتر وفادار بودید یا به وزن و آهنگ شعرها؟

کتاب را از نسخه اصلی آن که در نشرِ دارالساقیِ بیروت چاپ شده بود ترجمه کردم.  معتقدم در ترجمه شعر به طور کلی، مترجم باید شعر را در زبانِ اصلیِ آن بخواند، در ذهنِ خود بگوارد، و به زبانِ دوم بازسرایی کند وگرنه شعریّتِ کلام به کل از دست می‌رود. من هم چنین کرده‌ام و البته سعی کرده‌ام آن بلاغتِ پیچ در پیچِ آدونیس را حفظ کنم.

به طور کلی فکر می‌کنید آدونیس امروز چه حرفی برای مخاطب جامعه ایرانی دارد؟

البته که دارد. ببینید شعر، گزارش یا وحی نیست و شاعر هم نه گزارشگر است، نه پیامبر. لذا در درجه اول باید توجه داشت که شعر، آفریده نمی‌شود تا مفهومی را به ما برساند. شعر در ذاتِ خود، مهندسیِ جنون‌آمیزِ زبان است و رسالتی جز خلقِ زیبایی و خرقِ نُرم و هنجار ندارد. موردِ خرقِ نُرم یا عدول از هنجار را هم تازه با درجاتی از تردید دارم عرض می‌کنم! آدونیس در ذهن و زبان به هیچ یک از شاعران معاصر ما شبیه نیست و شاید جمعِ چند شاعرِ معاصر ما باشد.  فخامتِ زبانیِ او میراثی است که از گذشتگانِ خود گرفته و در شعر به کار برده و جالب است این مساله برای ما که چند دهه است متشاعرانمان بر طبلِ "فرمِ بی‌فرمی"! می‌زنند و انشاهای کودکانه‌شان را به نام شعر ساده و ساده‌نویسی به خورد خلق‌الله می‌دهند! آدونیس در حوزه ذهنی هم کم‌نظیر است و این کم‌نظیر بودن را به نقد جانِ خود خریده. در «الکتاب»، وی رندانه بر سه قرن تاریخ ِ قوم خود تاخته است و سرنوشت تلخ شعرای سلف را مطرح کرده و داد از سخن ستانده.

به نظر شما مخاطب این مجموعه چه گروهی است و آیا شعرهای مجموعه برای عموم مردم قابل فهم هستند؟

امروز شعرهایی را که برای عموم مردم قابل فهم هستند تنها می‌توان در آگهی‌های بازرگانی سراغ گرفت! شعرهای آدونیس برای عموم مردم دشوارند چنان که بسیاری از شعرهای دیگر دشوارند، چنان که قرآن دشوار است، لذا میزانِ درک عام ملاکی برای ارزیابی و ارزشگذاری یک متن نیست.

در مقدمه کتاب اشاره کرده‌اید که شعرهای این مجموعه به نوعی دیدگاه ایدئولوژیک آدونیس در سیر زمان است؛ همان‌طور که از زیرعنوان مجموعه «گذشته مکان اکنون» هم برمی‌آید. توضیحی هم در این‌باره بدهید.

آدونیس "مکان" را در این عبارت، مردّد و محصور و سرگردان کرده میانِ گذشته و اکنون. این بارِ لغوی هم یادآور تاثیری است که او از زبانِ شاعرانه عرفا و صوفیانی چون عبدالجبّار نفّری گرفته. از دیگر سوی، «الکتاب» به نوعی فراشعر و فراتاریخ است و حوادث سه قرن از زمان رحلت پیامبر (ص) تا زمان مرگِ متنبّی را شاعرانه روایت می‌کند. ضمن این‌که جا به جا داستان زندگی و سفرهای متنبّی به عنوان بزرگترین شاعر عرب پس از اسلام، گفته می‌شود و متنبّی، قهرمان «الکتاب» است. در «الکتاب» حتی اشارات فراوان و دقیقی به تاریخ ایران شده. مازیار و بابک خرم‌دین و آل بویه و ...  افرادی هستند که در «الکتاب» از آن‌ها نام برده شده است.

 

 

0/700
send to friend
مرکز فرهنگی شهر کتاب

نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸

تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲

 

 

 

تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.

 

عضویت در خبرنامه الکترونیکی شهرکتاب

Designed & Developed by DORHOST