میراث روم

جلد نخست کتاب «میراث روم» به تاریخ ادبیات ایتالیا از روم باستان تا عصر نوزایی می‌پردازد. این کتاب را ایمان منسوب بصیری، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نوشته و انتشارات دانشگاه تهران آن را ۲۸۱ صفحه‌ی قطع وزیری به قیمت ۲۰ هزار تومان منتشر کرده است.

نویسنده در پیشگفتار خود آورده است: «آشنایی با فرهنگ و ادب لاتین برای تمام کسانی که به‌گونه‌ای با فرهنگ اروپایی در پیوندند بایسته می‌نماید؛ اما از شگفتی‌های روزگار است که در ایران هیچ یک از دانشکده‌هایی که به آموزش زبان‌های اروپایی، به‌ویژه زبان‌های رومانس و یا انگلیسی می‌پردازند، لاتین آموخته نمی‌شود یا دست کم درس‌هایی در باب شهر‌آیینی روم به چشم نمی‌آید که دانشجویان هرچند به‌طور گذرا با فرهنگی که بسیاری از اروپاییان خط و زبان و تقویم و نام‌های خود را وامدار آنند، آشنایی یابند. بهره‌ی نخست نسک مختصری که در پیش روست دربردارنده‌ی آمیغی از آگاهی‌های بایسته، پیرامون شهرآیینی روم باستان از روزگاران کهن تا زمان فروپاشی جمهوری، یعنی عصر زرین ادب لاتین است و در بهر‌ه‌ی دوم به ادبیات نوظهور ایتالیا از سده‌ی دوازدهم میلادی تا روزگار نوزایی می‌پردازد. درونمایه‌ی هر فصل که به کوتاهی گزارده شده است، خواننده را  گام‌به‌گام با روندهای بنیادین فرهنگی رومی دمساز می‌کند تا اندک‌اندک برای آشنایی با ادب لاتین آماده گردد. در پایان فصل‌های نخستین چندین نمونه از پژوهش‌های اروپاییان نام برده شده است تا هم آبشخورهای گفتار نگارنده آشکار گردد؛ هم خوانندگان راغب، برای ژرفکاوی، نشانی‌هایی هرچند اندکی در پیوند با زمینه‌های بررسیده در هر گفتار بیابند.

نویسنده در ادامه‌ی پیشگفتارش می‌نویسد: گفتار زبانی از سیمان به‌ایجاز به دستور زبان لاتین پرداخته است تا خوانندگان دست کم با ساختار بنیادین آن زبان آشنا شوند و در میان سیل واژگان ناآشنا و شاید بدنوای لاتین گرایش خود را به دریافت کنه سخن فرونگارند. پس از یادکرد هر متن لاتین، ترجمه‌ای وفادار پیشکش شده است تا مخاطب جویا و آشنا به لاتین، اصل متن را با برگردان پارسی بسنجد. آوانویسی واژگان و به‌ویژه نام‌های لاتین به پارسی بر پایه‌ی شیوه‌ی کلیسایی است، نه طرز برساخته‌ی لاتین کلاسیک که بیشتر در کشورهای آنگلوساکسون روایی دارد و می‌کوشد تلفظ کهن آن زبان باستانی را بازسازی کند. در پایان بخشی با عنوان زبانزدهای لاتین درافزوده شده است و چنانکه از نام آن پیداست به بازگفت سخنان نام‌بردار فرهنگ لاتین می‌پردازد. در گزینش عبارات نامی لاتین در این گفتار، زمان پیدایش آنها معیار نبوده است؛ از این رو بدان جای از گفتارهای متأخران هم یاد رفته است. اشعار پارسی و تازی که از پس هر زبانزد بازگو شده است، بیشتر برگرفته از امثال و حکم استاد علامه دهخدا است؛ اما بهره‌ی دوم کتاب که به ادبیات ایتالیک می‌پردازد، دربرگیرنده‌ی تاریخ کوتاه دگردیسی شعر در ایتالیا و شرح احوال و آثار برخی سخنوران آن سامان از آغاز شکل‌گیری ادب مدون تا اواخر قرن پانزدهم میلادی، یعنی زمانی قریب به دو‌قرن‌ونیم است. نگارنده در این پژوهش با ارائه‌ی ترجمه‌های منظوم بر آن بوده است که به یاری گزارش معانی شعر ایتالیایی در قالب‌های سخن پارسی، دریافت ادبی را برای مخاطب خوشایندتر کند و زیبایی‌های مندرج در سخن منظوم را با ترجمه به شعر آشکارتر سازد. همچنین در کنار اشعار ایتالیایی جای‌جای به سروده‌های سخنوران استاد پارسی‌گوی استشهاد رفته است تا مضامین مشترک و وجوه تمایز، بیشتر نمایان گردد. در این تألیف علاوه بر مخاطب عام نفع پژوهندگان و دانشجویان زبان و ادب ایتالیایی مطمح نظر بوده و بخشی از توضیحات مختص آن گروه است.