سیر خردورزی در ایران از ابن سینا تا روزگار ما

  در نشستی که روز شانزدهم ژانویه ۲۰۱۸ با عنوان سیر خردورزی در ایران از ابن سینا تا روزگار ما به اهتمام انجمن الفبا و با استقبال ایرانیان و ایتالیان ایراندوست در رم پایتخت ایتالیا برپاشد، دکتر ایمان منسوب بصیری، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، از چند دیدگاه دگردیسی اندیشه‌ی فلسفی را در ایران با شرح اصطلاحات فنی واکاوید. در آغاز جلسه دکتر پریسا نظری به سوابق و اثرات سخنران در ایران و ایتالیا اشاره کرد. بنیادین‌ترین سرفصل‌های سخنرانی در چهار بخش ابن سینا، سهرودی، ملاصدرا و دانش اصول در ایران خلاصه می‌شد.

سخنران در مروری بر اندیشه‌ی سینایی نظریات بارز و نوآوری‌های این اندیشمند ایرانی را بازنمود؛ از مطالب برجسته‌ی این بخش از گفتار می‌توان به طبقه بندی نظام هستی، نقش منطق در مرام فلسفی ابن سینا، بررسی کتاب‌های عمده‌ی فلسفی این اندیشمند، یعنی شفا و اشارات و مسائل بحث پذیر فلسفه‌ی او مانند حدوث گیتی (خلق از عدم)، عقول ده گانه، شیوه‌ی انتزاع در آدمیان و... اشاره کرد. دکتر بصیری در بخش در پیوند با اندیشه‌ی سهروردی به انگاره‌ی بایستگی بتاته در تقسیم بندی‌های منطقی او اشارت کرد و به مباحث گوناگون از جمله جزمیت گرایی در اندیشه‌ی شیخ شهید، اصالت ماهیت، نقش ایران باستان در دیدگاه حکیم اشراقی، عالم مثال و برزخ، خیال منفصل، عقول طولی و عرضی، ارباب انواع، حد گیتی (جهان جسمانی)، نحوه‌ی ظهور کلیات در جهان هستی و دیگر مسائل اشارت کرد.

در بخش دیگر سخن، پیرو پرسش مطرح شده پیرامون بازتاب فلسفه در ادبیات، سخنور گفتار خود را با استشهاد به ابیاتی از فردوسی به فلسفه‌ی کانت منعطف ساخت و ظهور خردورزی به دوگونه‌ی صریح و ضمنی را در ادبیات کهن ایرانی عیان ساخت. همچنین در چشمزد به مباحث زبانشناختی مطرح شده در دانش اصول، دکتر بصیری از مبحث الفاظ، وضع، حقیقت و مجاز، گونه‌های دلالت و مسائل در پیوند با معناشناخت و نشانه شناخت سخن راند.

در پایان بحث، از مطالبی پیرامون کتاب اسفار ملاصدرا شیرازی و اندیشه‌های نوآورانه‌ی او و دادوستد اندیشه‌ی صدرایی با عرفان و شهود سخن به میان آمد؛ از فصول عمده‌ی این بخش می‌توان به اصالت وجود، تشکیک وجود، معاد جسمانی از دیدگاه صدرا، حرکت جوهری و امکان فقری اشاره کرد. از نکات برجسته‌ی این سخنرانی که نزد شنوندگان ایتالیایی بارز و شگفت آور می‌نمود، سنجش فلسفه‌ی ایران با مرام اندیشمندان اروپا مانند ارسطو، قدیس توماس، نیکلا کوزانو، دکارت، کانت، هایدگر و دیگران بود.