ایسنا: دکتر محمود فتوحی با بیان اینکه سرگذشت درس فارسی عمومی بسیار پیچیده و غمانگیز است گفت: یکی از اهدافی که در کتابهای فارسی عمومی باید دنبال شود، ارتقای ذوق دانشجویان است، اما متاسفانه در دانشگاههای ما به این امر مهم پرداخته نمیشود.
به گزارش ایسنا، عضو هیات علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد در نشست «گفتوگو درباره کتاب فارسی عمومی» که در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، تاکید کرد: استادان ادبیات فارسی باید به دنبال شاهکارهای ادبی بروند و آنها را به دانشجویان بشناسانند. ما نباید به جایی برسیم که مردم ما نتوانند شاهکارهای ادبی را درک کنند.
او درباره نحوه انتخاب مطالب در کتابهای فارسی عمومی دانشگاهها اظهار کرد: از ویژگیهای کتابهای فارسی عمومی ما این است که این کتابها غالبا بهگزین هستند، اما این بهگزینی از نظر افراد مختلف متفاوت است و نمیتواند لزوما بار معنایی مثبت داشته باشد.
فتوحی ادامه داد: برخی میگویند ما اشعار روزنامهای را هم باید وارد کتاب فارسی عمومی کنیم، اما این مساله به هیچ عنوان صحیح نیست زیرا کتاب فارسی عمومی ما باید نمایندگی فرهنگی داشته باشد و اشعار روزنامهای چنین تواناییای ندارند. از طرفی چنین اشعاری را جوانان ما میتوانند در جاهای دیگری دنبال کنند.
او تصریح کرد: دومین ویژگی کتابهای فارسی عمومی ما این است که خیلی متنوع هستند. همچنین ویژگی سوم این کتابها تحسینی بودن آنها است. ما شاهد هستیم که در کتابهای فارسی عمومی ما هیچگاه انتقاد صورت نمیگیرد و گویی استادان ما خود را ملزم میدانند که حتی اگر خود نقدی بر ادبیات دارند آن را در نزد دانشجویان به زبان نیاورند و تنها همان نگاه تحسینی را به آنها القا کنند.
فتوحی افزود: چهارمین ویژگی این کتابها خواندنی بودن این آنها است. کتاب ادبی میتواند با هدف توجه به رویکرد تفکر انتقادی و رویکردهای دیگر هم باشد، اما فقط به قصد خواندن نوشته میشود.
عضو هیات علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: پنجمین ویژگی این کتاب ها این است که رویکرد خزانهداری دارند یعنی سعی میکنند بخشی از محتوای ادبی را در اختیار دانشجو قرار دهند، بدون اینکه دانشجو بتواند در بین اطلاعات دادهشده در این کتابها روش معناداری پیدا کند.
فتوحی تاکید کرد: عمدتا در کلاس فارسی عمومی همه چیز تابع مدرس است و مدرس فارسی عمومی که سختترین وظیفه را دارد باید به عنوان یک هنرمند عمل کند.
وی تصریح کرد: به گمان من اگر معلم ادبیات با عشق و با استفاده قوی از حافظه کار خود را پی بگیرد و هدف خود را سرنخ دادن به دانشجو بداند و نه حل مسائل برای او، این درس میتواند برای دانشجویان به درسی بسیار جذاب تبدیل شود.
عضو هیات علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: یک کتاب فارسی عمومی خوب کتابی است که اولا نظم داشته باشد و از آن طرف هر بخش آن دارای ارتباط مناسبی با دیگر بخشهایش باشد؛ چیزی که متاسفانه تاکنون در کتابهایمان ندیدهایم.
او در خصوص نحوه مدیریت کلاس استادان ادبیات، اظهار کرد: در کلاسهای فارسی، معیار استادان برای تدریس باید چند نفر معدود علاقهمند باشد و نه مابقی کلاس که از قضا علاقه چندانی به درس ندارند، زیرا اگر این چند نفر معدود ضرر کنند کل جامعه ضرر کرده است، پس باید خطاب به آنها باشد و در این میان نیز مابقی کلاس در کنار آنها فیضی خواهند برد.
فتوحی تصریح کرد: سرگذشت درس فارسی عمومی بسیار پیچیده و غمانگیز است، اما محتوای این درس آنقدر شوق در مدرس میآورد که با وجود تمام مخالفتهایی که برخی دارند که چرا سه واحد به این حوزه بخواهد اختصاص یابد توانسته عمر پرتداومی داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: چهار فایده برای آموختن فارسی عمومی وجود دارد؛ اولین مورد افزایش مهارت های زبانی است. مهارتهای زبانی خود شامل چهار مورد هستند، اولی سخن گفتن است که ما در کتاب هایمان خیلی در خصوص آن کار نمیکنیم. دومی درک مطلب است که ما در این خصوص نیز چیزی نگفتهایم و تنها به آوردن متن در کلاسهای درسی بسنده میکنیم.
او افزود: به خواندن و شنیدن نیز هم که اصلا کاری نداریم و فقط نوشتن میماند که آن را هم به ویرایش تقلیل دادهایم و همان ویرایش نیز به شیوه نادرست انجام میشود، زیرا ما در ویرایش، کلماتی را که غلط نیستند نیز تغییر میدهیم.
فتوحی گفت: موضوع بعدی که در خصوص مهارتهای زبانی به آن پرداخته میشود، مساله نامهنگاری است که اساسا در سنت ادبی گذشته ما جایی ندارد.
وی اظهار کرد: مساله بعدی که در این حوزه به آن پرداخته میشود، نگارش علمی و مقالهنویسی است که در دانشگاههای ما که بسیار بر روی آن تاکید میشود.
عضو هیات علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: علیرغم اهمیت حیاتی مساله نگارش خلاق، توجه کمتری از تمام موضوعات قبلی به آن میشود.
فتوحی خاطرنشان کرد: دومین هدف کتاب فارسی عمومی پس از آموزش زبان، مهارتهای تفصیلی است. ما باید مهارتهای تفصیلی دانشجو و به عبارتی مهارت توضیح مسائل او را افزایش دهیم.
او خاطرنشان کرد: دومین هدفی که هر کتاب فارسی عمومی باید پیگیری کند، ارتقای ذوق دانشجویان است. اما متاسفانه به این امر مهم به هیچ عنوان در علوم پایه ما پرداخته نمیشود. در حال حاضر همه اعضای دانشگاهی ما متخصص هستند اما هیچ ذوق زیباییشناسی در آنها دیده نمیشود. وظیفه ما است که این ذوق را در دانشجویان پرورش دهیم؛ به عنوان مثال از کارهایی که استادان ادبیات برای پرورش این ذوق انجام میدهند میتوان به این مورد اشاره کرد که ما همواره از دانشجویانمان میخواهیم که در کلاس شعر بخوانند.
عضو هیات علمی گروه ادبیات و زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: چهارمین مقولهای که کتاب فارسی عمومی باید به آنبپردازد مساله افزایش حس تعلق فرهنگی است و یک دانشجو باید با کاری که استاد ادبیات او در کلاس میکند، به احساس تعلق بیشتری نسبت به فرهنگ خود دست یابد.
فتوحی اظهار کرد: حال برای همه این مقاصد نیز ما هزارسال ادبیات داریم و همچنین با انبوهی از شکلها و محتواها روبهرو هستیم و همه استادان نیز میخواهند از همه این مطالب در تدوین کتابها و آموزش دانشجویان استفاده کنند در حالی که تدوین کتابهایی که بخواهد اینقدر شامل باشد نیاز به چند جلد محتوا دارد و نه یک جلد.