ادبیات ما به مشاهده‌گری و تجربه‌های جهانی نیازمند است

مهر:  محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به اینکه لازمه ورود به بازارهای جهانی، محترم شمردن و رعایت قوانین آن است، گفت: مهم‌ترین قانون این بازار رعایت حقوق مولف است و مهم‌ترین تاثیر نپذیرفتن این قانون نیز کوچک ماندن نشر ایران و محدود ماندن آن به همین جغرافیاست.

او افزود: در چنین شرایط محدودی نویسنده ما دیگر برای بهتر شدن کوشش نمی‌کند و به تبع آن ادبیات ما هم از حیث اقتصاد وهم از لحاظ تولید محتوا کوچک می‌ماند. درحالیکه می‌بینید سینمای ما درجهان توانسته مسیر متفاوتی را طی کند و فیملسازی مثل کیارستمی را داشته‌ایم که با گرفتن جایزه نخل طلا، مسیر را برای حضورسایر فیلمسازان در جهان هموار کرد. بعد از آن بود که فیلمسازان ما به این بازار توجه کردند و به سمت مخاطب‌سنجی رفتند و از نظر تکنیک فیلمسازی نیز خودشان را به سطح فیلمسازی دنیا رساندند. تاجاییکه الان فیلم اولی‌هایی داریم که اثرشان در کشورهای دیگر اکران می‌شود، اما این اتفاق در ادبیات ما نیفتاده است.

آموزگار با اشاره به اینکه درحال حاضرتعداد کمی از افراد کتاب می‌خوانند و ازاین تعداد نیز افراد کمی به خواندن ادبیات بومی اقبال نشان می‌دهند، گفت: بخشی از این ماجرا به عدم مخاطب‌سنجی نویسندگان ما برمی‌گردد. نویسندگان ما برای محتوایی که باید تولید شود نیازسنجی نمی‌کنند. از طرف دیگر آن‌ها باید روحیه مشاهده‌گری داشته باشند، همانطور که مثلا غلامحسین ساعدی داشت. ساعدی سه سال به عنوان طبیب به روستاهای شمال سبلان رفت وبین آن‌ها زندگی کرد و درخشان‌ترین آثارش را نیز در این دوره نوشت.

او افزود: اگر این روحیه مشاهده‌گری درکنار تجربه جهانی وجود داشته باشد، ما می‌توانیم امیدوار باشیم که ادبیات ما مخاطب پیدا کند و به بازار جهانی وارد شود و در کشورهای دیگر نیز خواننده پیدا کند. از سوی دیگر کمک می‌کند که بتوانیم نویسنده‌های بزرگی تربیت کنیم که آثارشان حتی به شمارگان میلیونی برسد و اقتصاد نشر هم از این وضعیت نحیف رها شود.

رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران همچنین درباره تاثیر معاهده کپی‌رایت بر اقتصاد نشر و قیمت کتاب‌های ترجمه گفت: بحث فروش یا کپی‌رایت کتاب در بازار بین‌المللی قاعده مشخصی دارد. وقتی می‌خواهید رایت کتابی را بخرید صاحب اثر از شما سوال می‌کند که کتاب قرار است در چند نسخه منتشر شود و قیمت آن چقدر است؟ مثلا شما می‌گویید من می‌خواهم هزار تا از این کتاب چاپ کنم و قیمت آن هم صد هزارتومان است که می‌شود صد میلیون تومان. شش درصد این صد میلیون تومان می‌شود شش میلیون تومان. این شش درصد بالاترین حد تعرفه‌ای است که صاحب اثر از شما مطالبه می‌کند که در سازوکار نشر این رقم عدد خیلی زیادی نیست.

او افزود: در شرایط فعلی اغلب آن‌ها با ما راه می‌آیند و وقتی می‌بینند کاغذبازی این کار خیلی زیاد است با یک نامه اجازه ترجمه کتاب را می‌دهند. پس نمی‌توانیم بگوییم که رعایت کپی‌رایت باعث می‌شود قیمت کتاب خیلی بالا برود و ما نتوانیم از عهده پرداخت آن بربیاییم.

آموزگار تصریح کرد: این ماجرا یک جنبه مثبت دیگر هم دارد. وقتی شما با یک ناشر خارجی برای ترجمه کتابش قرارداد می‌بندید، اگر چنین قراردادی مورد حمایت قرار بگیرد، ناشر دیگری نمی‌تواند سراغ این کتاب برود، درنتیجه شما فروش بهتری خواهید داشت و همین مساله باعث رونق نشر می‌شود. از طرف دیگر به تبحر در ترجمه می‌انجامد و مخاطب با ترجمه‌های پاکیزه‌تر و کم‌غلط‌تری روبرو خواهد بود.

رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران همچنین در پاسخ به سوال دیگری درباره رعایت حقوق مولفان در قراردادهای نشر گفت: ما در این زمینه قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان را داریم که در سال 1348 تصویب شده است. اتفاقا در این قانون مواردی وجود دارد که فکر می‌کنم قصد قانون‌گذار از تصویب آن ایجاد شرایط بهتر برای مولفان بوده است. اما اینکه الان در قراردادها چه اتفاقی می‌افتد دلایل دیگری دارد. از جمله اینکه نویسندگان به حقوق خود آشنایی ندارند و شاید یکی از انگیزه‌های برگزاری چنین همایشی هم که قرار است انجمن صنفی داستان‌نویسان برگزار کند همین مساله باشد.

او افزود: متاسفانه خود نویسنده‌ها هم از موضوعی به نام حقوق مولف آگاهی ندارند و آن را رعایت نمی‌کنند. گاهی می‌بینیم در همین گروه‌هایی که خود داستان‌نویسان عضو هستند، یک نفر می‌پرسد پی دی اف فلان کتاب را چه کسی دارد و ده نفر جواب مثبت می‌دهند.