ایران: ژیلبر لازار، ایرانشناس، چهارم فوریه ۱۹۲۰ در پاریس به دنیا آمد و ششم سپتامبر ۲۰۱۸ در ۹۸ سالگی درگذشت. بخش عمدهای از تلاشهای این ایرانشناس در فهم
و تبیین زبان و ادبیات فارسی بود و بحق از خادمان بلند همت زبان و ادبیات فارسی
بود. علی شریعتی و همسرش پوران شریعت رضوی در سالهای دهه شصت میلادی زیر نظر
ژیلبر لازار از تز دکتریشان دفاع کردند. احسان شریعتی فرزند این متفکر فقید از تأثیرپذیری
علی شریعتی از لازار و همچنین اهمیت این چهره ایرانشناس در فرانسه و جهان غرب میگوید.
یک: علی شریعتی و همسرش پوران شریعت رضوی، مدرس و دانشآموخته
زبان و ادبیات فارسی در ایران بودند و برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری به سوربن
فرانسه رفتند و آنجا از رساله دکتریشان زیر نظر ژیلبر لازار دفاع کردند. لازار
استاد زبان و ادبیات فارسی و استاد ادبیات تطبیقی بود و از صاحبنظران برجسته این
حوزه در فرانسه و اروپا بود. علی شریعتی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی، در رشته
ادبیات فارسی تحصیل کرده بود و از آنجایی که نمیتوانست در مقطع دکتری رشته ادبیات
فارسی بخواند، زیرا در دورههای کارشناسی و کارشناسی ارشد هم زبان و ادبیات فارسی
خوانده بود. از اینرو تصحیح متن فضایل بلخ بهعنوان موضوع رسالهاش معرفی
شد و زیر نظر ژیلبر لازار به انجام رساند. موضوع رساله دکتری مادرم پوران شریعت
رضوی هم «ادبیات تطبیقی فرانسه و فارسی»
بود. در دوره تحصیل در سوربن شیوههای نوین روشهای نقد
ادبی، تصحیح متون و سبک ادبی را فرا گرفتند و از رهگذر این دوره تحصیلی، با روشهای
پژوهش دانشگاهی بیش از پیش آشنا شدند؛ البته مادرم بیشتر از پدر پیگیر رشته دانشگاهی
و تحصیلیاش بود. در حالی که عمده فعالیت و پژوهش و مطالعه و توجه علی شریعتی
معطوف به تاریخ ادیان جهان، جامعهشناسی تاریخی و... بود. بر این اساس علی شریعتی
در ادبیات و زبان فارسی و مباحث نقد ادبی و متن پژوهی ادبی از ژیلبر لازار تأثیر
گرفت و در مقدمه ترجمهاش بر کتاب «در نقد ادب» به این تأثیرپذیری اشاره کرده است. او
در زمینههای اسلامشناسی از لویی ماسینیون و ژاک برک تأثیر گرفت و در حوزه جامعهشناسی
نیز تحت تأثیر ژرژ گورویچ و دیگران اثر گرفت و همچنین درباره مسائل فلسفی هم متأثر
از آلبر کامو، مرلو پونتی و دیگر متفکران اگزیستانس بود.
دو: ژیلبر لازار ایرانشناس، مستشرق و مترجم مهم و تأثیرگذاری
بود، او در عُمر طولانیاش هرگز از زبان و ادبیات فارسی غافل نشد و آثار مهم و
درخوری را نوشت و از فارسی به فرانسه ترجمه کرد تا مخاطبان فرانسوی و اروپایی را بیش
از پیش با زبان و ادبیات فارسی آشنا کند و در این زمینه گامهای بلندی برداشت و شماری
از آثار این ایرانشناس برجسته هم به فارسی ترجمه و منتشر شده است. وجود چنین شخصیتهای
علاقهمند و شیفته به فرهنگ، تمدن و زبان و ادبیات فارسی در کشورهای غربی اندک است
و بیشک میراث پژوهشی او راهگشای جوانهای علاقهمند غربی و نسل جوان ایرانشناسان
فرانسوی خواهد بود. او از مراجع ایرانشناسی در فرانسه و اروپا بود و نسلهای
متعددی از ایرانشناسان را تربیت کرد و از آن جمله میتوان به یان ریشارد از چهرههای
برجسته ایرانشناسی فرانسه یاد کرد.