در طول تاریخ، اندیشهوران و عارفان بزرگ ما دو چهره از حق دریافتهاند که یکی مقید به صور و اسباب و علل اخلاقی، دینی و عرفی است و دیگری چهرهای است که حق را منزه و برتر از هر صورت و سیرت و منشی میداند که ذهن و فکر آدمی برایش صورتبندی نموده است. تمکین، مقام تثبیت چهرهی حق برای عارف در یک هیات وجودی خاص است که گویا عارف از نظر روحی و وجودی به ثبات رسیده است و تلوین عدم تعین روح سالک در یک هیات وجودی خاص است. غالب عرفانگرایان تمکین را فراتر از تلوین میدانند اما در نگاه برخی تلوین مقام والاتری دارد. آیا سنایی با نفی هنجارها و منشها و عادتها در پی رسیدن به مقام تلوین بوده است؟ تبیین شخصیت سنایی از این منظر شاید بتواند تعارضهای دیرپا در وجود او را حل کند و الگویی باشد برای حل و تحلیل دیگر شخصیتهای هنجارگریز فرهنگ ما.
سیونهمین و چهلمین نشست از مجموعه درسگفتارهایی دربارهی سنایی در روزهای چهارشنبه چهارم و یازدهم مهر، ساعت ۱۶:۳۰ به تحلیل و بررسی «تلوین و تمکین، رهیافتی دیگر در تحلیل شخصیت سنایی» اختصاص دارد که با سخنرانی دکتر مهدی محبتی در مرکز فرهنگی شهر کتاب واقع در خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر (بخارست)، نبش کوچه سوم برگزار میشود.