اعتماد: کمتر اتفاق میافتد که من کتابی را چند بار بخوانم. در بیشتر مواقع قسمتهای علامتگذاریشده یا خط کشیده را مرور میکنم. اما مواردی بوده که تا به پایان کتاب رسیدم، دوباره بدون تلف کردن وقت شروع به خواندن دوبارهاش کردم. دلایل زیادی برای خواندن دوباره دارم که از ذکرش صرفنظر میکنم. همین بس که جذابیت کلمات به طرز شگفتآوری مرا با خود میکشاند. گاهی دوبارهخوانی لذتش چند برابر است. کتاب «هنر مردن» نوشته پل موران با ترجمه «اصغر نوری» یکی از کتابهایی است که خواندن دوبارهاش مرا به تفکر بیشتری وا داشت و هم لذت خواندنش را برایم چند برابر کرد. با اینکه مدت زیادی از خواندنم گذشته، اما در ذهنم بارها به سراغش رفتهام. کتاب روایتی است از مرگ و نیستی. مرگ واقعی و طبیعی و مواجهه انسانها طی دوران مختلف و مرگ خودخواسته. این دو روایت از مرگ در واقع از دریچه ادبیات، نگاه و بررسی میشوند.پل موران نویسنده و شاعر نمایشنامه و فیلمنامهنویس مطرح فرانسوی است. در ادبیات فرانسه از این نویسنده در کنار نویسنده مشهوری چون مارسل پروست یاد میشود. او که در سالهای بین (۱۸۸۸ تا ۱۹۷۶) در این جهان زیست، فردی اخلاقگرا، تاریخنویس، همچنین گزارشگر بود. نثر موران اگرچه نثری پرشتاب است، اما نگاهی بسیار نافذ دارد. او نویسنده پرکاری بود و در مدتزمان زندگیاش نوشتههای بسیاری منتشر کرده است. کتاب «هنر مردن» با مقدمهای مفصل و خواندنی از «بابک احمدی» با نام «دنیاهای پل موران» آغاز میشود. در این مقدمه جذاب درباره موران، رمان و داستانهایش، همچنین نظریات دیگر نویسندهها به او شکل میگیرد. جالب توجه است که از به فراموشی سپردن امروز موران توسط فرانسویها هم یاد میشود. نویسندهای که مارسل پروست برای اولین مجموعهاش مقدمه مینویسد و سبک او را «نویسنده نو به تمام معنی» مینامد، در دنیای امروزه از خاطرههای بسیاری از فرانسویان فراموش شده است! موران در ادبیات ایران هم در مقایسه با دیگر نویسندههای مشهور چندان شناخته شده نیست که در مقدمه کتاب بسیار دقیق به خواننده معرفی میشود.«موران امروز بیش و کم از یادها رفته است. گمانم اگر از صد نفر فرانسوی کتابخوان دوستدار ادبیات بپرسید «پل موران کیست؟» بیش از نیمی بگویند: «موران؟ نمیشناسم.» او که زمانی اسم و رسم داشت و جاذبه کلامش بسیار ستایش میشد امروز فراموش شده، مثل سنگ گوری که باد و باران و گذر ایام نام حک شده بر آن پاک کرده باشند...پس چرا امروز فراموش شده؟ شاید دگرگونی تلقی از متن ادبی در سالهای پس از جنگ دوم، پیدایش رمان نو و ظهور شیوههای تازه روایت و نوع دیدن دنیا دلیل این فراموشی نسبی باشد.» (صفحه ۹، ۱۱) این کتاب کوچک اما پر محتوا، علاوه بر مقدمه احمدی شامل دو بخش «مرگ و خودکشی در ادبیات» است. سخنرانی موران با نام «هنر مردن» درباره مرگ اولین قسمت کتاب محسوب میشود. به بیان مترجم، موران این سخنرانی را در سال ۱۹۳۲ و به مناسبت صد سالگی رمانتیسم ایراد کرده است. او پذیرفتن مرگ توسط انسانها در عهد باستان را ناشی از فلسفه عهد باستان میداند که به تدریج به ترس از مرگ در قرون وسطی تبدیل میشود. «ما همزمان یقین علمی و معنای آخرت را از دست دادهایم؛ همانند ملحدان قرن هجده، دیگر به طرز با شکوهی به آغوش نیستی نمیرویم؛ از طرفی با شادی لرزان مذهبی قرون وسطی هم همراه نمیشویم. ...ما، اسیران جنون زندگی سریع، آیا دلواپس مرگ نیستیم؟» (ص ۳۶) با بیان این مطالب موران به سراغ مکتب مرگاندیش رمانتیسم میرود و درباره خودکشی صحبت میکند. او معتقد است خودکشی بین مخاطبین ادبیات زیاد بوده و این مکتب تاثیرگذاری بسیاری در خودکشی داشته است. بخش دیگر کتاب «خودکشی در ادبیات» نام دارد. این قسمت دارای متنی درباره خودکشی شخصیتهای داستانهای نویسندگان میشود. موران در این بخش موضوع خودکشی در داستانها را از مادام بواری در رمان «فلوبر» و ژان کوکتو در رمان «بچههای وحشتناک»، شخصیت داستان داستایوفسکی و ادبیات مدرن تحلیل و بررسی میکند. اینکه چگونه خودکشی شخصیتها در داستان نویسندگان میتواند بر روی مخاطب تاثیرگذار باشد، نکته مهم و مورد تحلیل این قسمت محسوب میشود. اما دیدگاه جامعه و فرد درباره خودکشی چگونه است و دلایل فکری و اخلاقی در این باره نیز از موارد دیگر بررسی خودکشی در ادبیات هستند. نگاه این نویسنده به موضوع خودکشی شخصیتها در داستان و هشدارش در این باره تاملبرانگیز است. این کتاب را نشر مرکز منتشر کرده است.