پنج شنبه، ۶ اردیبهشت ۱۴۰۳
«شرح منتخب لطایف عبید زاکانی» کتابی است درسی «برای خوانندگان موسسه‌های تحصیلات میانه‌ی عمومی» که به‌کوشش ش. ر. اسرافیل‌نیا، در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، منتشر شده است. این کتاب را پژوهشگاه فرهنگ فارسی ـ تاجیکی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان با دو الفبای سیرلیک و فارسی منتشر کرده است.
حسن قریبی، محرر مسئول کتاب در آغاز نوشته است: آثار سراپا خنده‌ریز و دلگشای عبید در ادبیات فارسی و تاجیک، یگانه و بی‌سابقه است. هیچ یک سخنوری مثل وی پایه‌ی طنز و هجو را به این بلندی‌های هنری نبرداشته است. در این مجموعه منتخب حکایات و حکمت‌ها از آثار این ادیب خوش‌ذوق گردآورده شده است.
اما ش. ر. اسرافیل‌نیا، پروفسور کرسی متدولوژی تعلیم زبان و ادبیات تاجیک دانشگاه دولتی آموزگاری تاجیکستان به نام صدرالدین عینی، در مقدمه می‌نویسد: در برنامه‌ی تعلیمی صنف‌های ۵ - ۱۱ موسسه‌های تحصیلات میانه‌ی عمومی تاجیکستان در هر یک صنف ساعت‌های معینی برای تعلیم روزگار و آثار ادیبان فارس و تاجیک پیش‌بینی شده است. ما تصمیم گرفتیم که آثار سخنوران بزرگ ادبیات فارس و تاجیک را به‌طورساده شرح و تفسیر دهیم تا خوانندگان تاجیک از آن گنج شایگان بیشتر بهره بردارند... در بین آثار منثور ادبیات ما، آثار عبید زاکانی مقام خاصی دارد و بیش از ۶۵۰ سال است که مورد استفاده‌ی نه‌تنها تاجیکان و ایرانیان و دیگر فارسی‌زبانان، بلکه اکثر ملت‌های مترقی قرار گرفته است. لطیفه‌های عبید زاکانی نمونه‌ی عالی طنز و موجزبیانی بوده، در ادبیات بشری نظیر ندارد.
همچنین در آغاز کتاب، در معرفی عبید آمده است: آثار بدیعی عبید زاکانی خیلی پربار و بسا رنگین بوده، نوع و شکل‌های گوناگون ادبی را دربرمی‌گیرد که این حالت در تاریخ ادبیات فارس و تاجیک کم به نظر می‌رسد. عبید زاکانی هم شاعر توانا و هم نویسنده‌ی بی‌همتا است. او چون شاعر، قصیده، غزل، قطعه، رباعی و مثنوی و به حیث نویسنده، رساله‌هایی بی‌نظیر را تألیف نموده است.
هنر سخنوری عبید زاکانی بیش از همه در طنز و مطایبه ظاهر گشته است. شاعر، اگر در شعر از قالب‌های معمول نظم کلاسیک فارس و تاجیک بیرون نرفته باشد، در نثر، علی‌الخصوص در رساله‌های منثور هجوی، تازه‌کاری‌های زیادی داشته، سبک نو و شیوه‌ی بیان تازه را پیش گرفته است. پیش از او شاعران هزل‌گویی مانند منجیک ترمذی، سوزنی سمرقندی و دیگران بودند، ولی هیچ یک از ایشان مثل وی پایه‌ی طنز را در ادبیات تا این درجه بلند برنداشته بود. بعد از عبید زاکانی در طنز و هجو، سخنوری نیست که با او برابری کند. قهرمان لطیفه‌های عبید، آزاداندیش، همت‌بلند و پاک‌سرشت بوده، به جاه و منصب و مال و ثروت ذره‌ای دلبستگی ندارد و به حال جاهلان، حرام‌خواران، شیخان و قاضی‌ها، ظالمان، مکاران و منصب‌داران و ریاکاران سخت می‌خندد، آنها را مذمت می‌کند. عبید زاکانی به‌واسطه‌ی قهرمانان زیرک و بی‌باک و حاضرجواب و هشیار و ناترس خود، به حکمرانان زمانش سخت اعتراض کرده، اخلاق و معنویات پست و رذیل آنها را مورد تنقید قرار داده است.
در این کتاب پس از آوردن هر یک از متن‌های کهن، در زیر آن متن شرح واژه‌های دشوار نیز آمده است. در سمت راست هر صفحه، متن به الفبای فارسی و در سمت با الفبای سیریلیک چاپ شده است.
فهرست آثار عبید که برگزیده‌هایی از آنها در این کتاب ارائه شده، به قرار زیر است: رساله‌ی دلگشا، منتخب حکایات فارسی، حکایت‌ها از رساله‌ی اخلاق الاشراف، نمونه‌ها از رساله‌ی تعریفات مشهور به ده فصل، نمونه‌ها از رساله‌ی صد پند.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
