در عصر روز چهارشنبه ۲۷ شهریور، همزمان با روز شعر و ادب فارسی و روز بزرگداشت استاد سید محمد حسین شهریار، مراسم آغاز ترم پاییزه زبان فارسی در مرکز ایرانشناسی و آموزش زبان فارسی دانشگاه دولتی تربیت مدرس شهر مینسک، برگزار شد. این برنامه با حضور آقای ابوالقاسم مختاریان، رایزن فرهنگی سفارت ج.ا.ایران در بلاروس، آقای الکساندر کاسوویچ، رئیس دانشکده تاریخ، خانم ایرینا ایوانوونا کوویاکو، استاد دانشکده تاریخ این دانشگاه، مدرسان و جمعی از فارسی آموزان دانشگاههای تربیت مدرس بلاروس، دانشگاه زبانشناسی مینسک (اینیاز) و دانشگاه دولتی بلاروس (بگئو) برگزار گردید.
در ابتدای برنامه، پخش کلیپی از معرفی مشاهیر فرهنگی و ادبی ایران زمین، معرفی شهر تبریز و دیدار مقام معظم رهبری (مدظله) و استاد شهریار، آغازگر برنامه بود.
در ادامه خانم حسن شالی، یکی از مدرسان آموزش زبان فارسی، ضمن خیرمقدم به حاضران، در بخشی از مقاله کوتاهی با عنوان" سبک شناسی آثار شهریار"، در باب معرفی شخصیت و آثار استاد شهریار گفت:
".... شهریار در دوران جوانی خود با استادان بزرگ آن زمان همچون ملک الشعرای بهار و ایرج میرزا دیدار کرده است که شاعر جوان را بخاطر استعداد و تمایلش برای رسیدن به قلههای هنر شاعرانه ستایش میکردند. خانم نسرین جعفری، از محققین حوزه ادبیات فارسی در رساله دکترایش با عنوان محمد حسین شهریار و جایگاه وی در اشعار معاصر فارسی و ترکی- آذربایجانی، چنین مینویسد: " شهریار دارای دو دیوان به زبانهای فارسی و آذربایجانی است. اشعار شهریار به دو صورت سنتی و جدید سروده شدهاند، در حالی که بیشتر آثار وی در قالبهای قدیمی و کلاسیک میباشد. علی رغم اینکه شهریار شاعر معاصر بود و درست در زمانی زندگی میکرد که شعر نو که بنیانگذار آن نیما یوشیج است در حال شکل گیری بود، اما وی به غزلیات حافظ شیرازی علاقه بسیار داشت. غزلیات شهریار به دو دوره تقسیم میشوند. اولین دوره را میتوان دوره جوانی و عشق نامید و دوره دوم، زمانی که شاعر شیوه زندگی زاهدانه (گوشه نشینی) خود را آغاز کرد و به مسائل و موضوعات عرفانی علاقمند گردید. اما علاوه بر عشق به جستجوی عرفانی خدا، اشعار شهریار سرشار از انگیزههای زمینی، عشق انسانی و بشردوستی است. او در بسیاری از آثار خود، عشق را ستایش میکند، گویی از گرمای قلبش به مردم میبخشد. در مورد تأثیر غزلیات حافظ شیرازی بر روی غزلیات شهریار، آنها در ریتم، اندازه، مفاهیم و اصطلاحات شاعرانه ظاهر میشوند.
شهریارا چه ره آورد تو بود از شیراز که جهان هنرت حافظ ثانی دانست
نه تنها حافظ شیرازی بلکه نظامی گنجوی و سعدی شیرازی نیز در آثار شهریار تأثیر گذاشتند. یکی از ویژگیهای بارز ساختار اشعار شهریار این است که سبک ساده و قابل فهم سعدی را در خود گنجانده است. قصیده، سبکی است که پس از غزلیات در آثار شهریار در جایگاه دوم قرار دارد. علی رغم سنت هزار ساله نگارش قصیده در ادبیات فارسی، بیشتر قصیدههای شهریار به اپیزودها و وقایع زندگی وی اختصاص دارند. شهریار همچنین در قصیدههای خود به وفور از انگیزههای میهن پرستانه استفاده میکند و به موعظهی اخلاق والای انسانی میپردازد. به طور کلی، تعداد قصیدههای شهریار به یکصد میرسد. سبک سنتی دیگری که شاعر در آثارخود از آن استفاده کرده، مثنوی است. در کل، تعداد مثنویهای شهریار ۳۸ مثنوی میباشد. نتیجه گیریها و مفاهیم اصلی موجود در سه فصل رساله دکتری خانم نسرین جعفری حاکی از آن است که: شهریار در تمامی فرمها و سبکها دارای اثر میباشد، اما سبک غزل در آثار وی از جایگاه اصلی و ویژهای برخوردار است. شهریار غزل را بالاترین شکل بیان شاعرانه افکار و احساسات میدانست. آثار شهریار، بیشتر در قالبها و سبکهای سنتی ادبیات غنی فارسی خلق شدهاند، اما در عین حال وی با شعرهای نو و سپید نیز بیگانه نبود. شهریار با وارد کردن معانی و مفاهیم جدید در آثارش، فرمها و سبکهای شعر کلاسیک فارسی را غنی کرد. وی در شعر نو از پیروان نیما یوشیج بود، اما در عین حال، دارای سبک منحصر به فرد خود میباشد که او را از دیگر شاعران متمایز میکرد. یکی از ویژگیهای مهم شعری شهریار این است که او شروع به وارد کردن واژگان عامیانه و مفاهیم مدرن به زبان شاعرانه کلاسیک سنتی کرد. این ویژگی به ویژه اثر وی را از آثار دیگر شاعر مشهور ایرانی ایرج میرزا، متمایز میکند. دیوان ترکی شهریار و شعر "حیدر بابایه سلام" جایگاه مهمی را در تاریخ ادبیات ترکی-آذربایجانی به خود اختصاص داده است. بدین ترتیب، قطعاً شهریار را میتوان شاعر بزرگ ایران قرن بیستم نامید که اثری ماندگار بر روی ادبیات نوی فارسی برجای گذاشت."
سپس آقای الکساندر کاسوویچ، رئیس دانشکده تاریخ دانشگاه تربیت مدرس، ضمن خوشامدگویی به حاضران در برنامه، از همکاری رایزنی فرهنگی سفارت ج.ا.ایران در طول یکسال اخیر تشکر کرده و به بیان آخرین وضعیت همکاریهای دوجانبه میان رایزنی فرهنگی سفارت ج.ا.ایران و دانشگاه متبوع خود پرداخت. وی گفت:"... با توجه به وظایف دانشکده تاریخ و تدریس تاریخ معاصر ایران در رشتههای مرتبط، مسئولان دانشگاه بر آن شدند تا زمینه راه اندازی مرکز ایرانشناسی را فراهم آورند و در نتیجه این مرکز در سال ۲۰۱۴ کار خود را آغاز و در طول این سالها شاهد فعالیتهای مختلف فرهنگی از جمله آموزش زبان فارسی بودهایم. برگزاری این برنامه و همچنین برنامههایی مثل حضور و سخنرانی سفیر محترم ج.ا.ایران در برنامه سالگرد ارتحال رهبر فقید ج.ا.ایران در ماههای گذشته، نشاندهنده رابطه خوب سفارت ج.ا.ایران و رایزنی فرهنگی آن سفارت با دانشکده تاریخ و دانشگاه تربیت مدرس است.
وی حضور رایزن فرهنگی ج.ا.ایران در بیشتر برنامههای مرکز ایرانشناسی را نشانه اهمیت و علاقه ایشان به همکاریهای دوجانبه دانست و ضمن تشکر خواستار استمرار و گسترش این موارد برای آینده شد. وی در بیان گوشهای از همکاریهای رایزنی فرهنگی با آن مجموعه به موضوع به روز کردن منابع مطالعاتی دانشکده با اهدای کتب علمی و فرهنگی ایرانی به زبان روسی و معرفی منابع مطالعاتی الکترونیک از سوی رایزنی اشاره کرد. آقای کاسوویچ در خاتمه صحبتهایش با استناد به نظر مخاطبان دانشجو در محیط دانشگاه، مرکز ایرانشناسی و آموزش زبان فارسی را از موفقترین مراکز آموزش زبانهای خارجی در مینسک برشمرد. (سال گذشته بالغ بر ۴۰ عنوان کتاب به زبان روسی از طرف رایزنی فرهنگی به آن دانشکده اهدا شد. همچنین دسترسی به متن کامل ۱۵۳ عنوان کتاب و دوره کامل نشریه کاروان بصورت الکترونیک به زبان روسی موجود در بانک اطلاعاتی مرکز ساماندهی ترجمه و نشر سازمان برای کلیه دانشگاههای مینسک و از جمله این دانشگاه فراهم شد. همچنین آخرین اطلاعات آموزشی واصله از مرکز در اختیار دانشگاههای بلاروس، قرار میگیرد.)
سخنران بعدی برنامه خانم ایرینا ایوانوونا کوویاکو، استاد دانشکده تاریخ این دانشگاه بود که ضمن برشمردن دلایل اهمیت و جایگاه آموختن زبان فارسی بعنوان پل ارتباطی به یکی از فرهنگها و تمدنهای کهن و باسابقه جهان، خواستار تداوم همکاریها و نیز انجام برنامههای آموزشی و مسابقات علمی در این دانشکده شد.
در این قسمت آقای مختاریان، رایزن فرهنگی کشورمان در بلاروس، سخنانی در موضوع جلسه بیان داشت. وی با اشاره به جایگاه فرهنگ و ادب در بطن تمدن کهن و دیرپای ایران زمین، زبان شعر و ادب را میراث جاودان مشاهیر و سخنوران بزرگ ایران نظیر رودکی، مولوی، نظامی، خیام، خاقانی، عطار، سعدی و حافظ برشمرد. از همین روی نامگذاری این روز به نام روز فرهنگ و ادب فارسی در ایران را گامی در جهت تکریم و پاسداشت تفکرات پاک انسانی در نزد آحاد جامعه ایران و قدردانی از استاد سید محمد حسین شهریار دانست. در ادامه به شرح کوتاهی از زندگی ادبی مرحوم شهریار و تاثیرات ماندگار آن ادیب فرزانه در سپهر فرهنگ و ادب ایران زمین پرداخت. وی برای بیان شخصیت و اهمیت جایگاه استاد شهریار در صحنه فرهنگ و ادب کشورمان، از شخصیتهای ملی بلاروس نظیر یانکا کوپالا و یاکوب کولاس که همزمان با شهریار در بلاروس میزیسته و تاثیرات به سزا و ماندگاری در ادبیات و شعر این کشور داشتهاند، یاد کرد. در ادامه نیز به برنامههای آتی رایزنی فرهنگی در راستای بسط و گسترش تعاملات دوجانبه پرداخت.
سخنران بعدی
خانم هاتف حقی، استاد زبان فارسی دانشکده روابط بین الملل
دانشگاه دولتی بلاروس (بگئو) و مدرس آموزش زبان
فارسی در این مرکز بود. وی پس از خوش آمد گویی به فارسی آموزان، انتخاب زبان فارسی
را بعنوان زبانی که جزء زبانهای کلاسیک دنیا در کنار زبانهای یونانی، لاتین و سانسکریت
به شمار
میرود به ایشان تبریک گفت. وی ضمن توضیح مختصر در مورد خصوصیات کلی زبانهای کلاسیک
از جمله فارسی که دارای ریشه کهن، ادبیات غنی و تغییرات اندک نحوی در هزارههای اخیر
میباشند بیان کرد که فارسی آموزان در مراکز زبان فارسی و ایرانشناسی مینسک نه تنها
با زبان فارسی، بلکه از طریق اساتید ایرانی خود و ارتباط با مدیران فرهنگی کشور با
فرهنگ و ادبیات و آداب و رسوم کشور ایران آشنا میشوند. سپس، ضمن معرفی اجمالی بنیاد
سعدی و کتابهای آموزشی این مرکز، تاریخچه مختصری از کلاسهای آزاد زبان فارسی در بلاروس
و نیز روال و برنامه کلاسهای آموزشی سال تحصیلی جاری را برای حاضرین شرح داد.
همچنین خانم یکاترینا دزیکوفسکایا از فارغ التحصیلان این دورهها، غزلی از استاد شهریار را برای حاضران خواند.
آنگاه آقای یوری واراکسا، از فارغ التحصیلان دانشگاه زبانشناسی اینیاز، در گفتاری شیرین به نکات جالبی اشاره کرد که ذکر آن خالی از لطف نیست:
"...اسم من یوری وارکسا است و من از سال ۲۰۱۵ مشغول به تحصیل فارسی هستم. از آن زمان، سالها پیش، تصمیم به شروع زبان سوم، به ویژه یک زبان نادر در کشور ما، به نظرم یک ماجراجویی دیوانه وار بود. با این حال، من پشیمان نیستم، که در اینجا ایستادهام، هرگز حتی یک لحظه. من میخواهم کسانی را که تازه این سفر جذاب را شروع کردهاند و آماده یادگیری زبان فارسی، زبان موسیقی هستند را تشویق کنم. زبانی که هر عبارتش زیبا و آسان به نظر میرسد. بنابراین، سال سوم بودم. من نسبت به زبان دوم تسلط بیشتری پیدا کرده بودم و چیز جدیدی را میخواستم. چه فرانسوی، چه انگلیسی، همه چیز نسبتاً مشابه است. همین حروف، همان کلمات، همان واقعیتها. و شروع کردم به دیدن آنچه دانشگاه من ارائه میدهد. من زبانهای رایج را کنار گذاشتم زیرا میخواستم دریچهها را ببینم، و زبانی را انتخاب کنم که برایم لذت بخش باشد. بعد از تفکر زیاد، فارسی را انتخاب کردم. اما چرا؟
اول از همه، من نوشتن را خیلی دوست دارم. چسبندگی حروف یک سیستم انعطاف پذیر و ظریف است، من مجذوب کتیبههای خوشنویسی میشدم که بیشتر به یک نقاشی از یک هنرمند عزیز شبیه به یک متن بود.
دوم، اگر تعارف را کنار بگذارم، فهمیدم که فارسی به گوش من نرم است. و همانطور که بعداً آموختم، فقط سه صدای غیرمعمول در زبان فارسی وجود دارد و بقیه، شبیه روسی است.
سوم، گرچه من میخواستم یاد بگیرم، اما تمایل چندانی نداشتم که دوباره دستور زبان پیچیده و غیر منطقی را پشت سر بگذارم، که برای زبانهای اروپایی بسیار مهم است. در فارسی مفهوم جنس (مذکر و مؤنث) وجود ندارد، حتی تقسیم بندی "او" نیز وجود ندارد (در زبان روسی "او" برای مذکر و مؤنث متفاوت هستند)، افعال به یک صورت صرف میشوند.
به هر حال، زبان فارسی به دلیل اعتبار تاریخی در شرق، زبان همسایگان خود را بسیار غنی کرده است. بنابراین میتوانید به زبانهای عربی، ترکی، آذربایجانی و اردو حرکت کنید. بدین ترتیب، پس از تصمیم گیری، به دفتر ریاست دانشکده رفتم و به من گفتند که کلاسها شروع شدهاند، اما من میتوانم خودم را به گروه برسانم. و من آتش گرفتم از اینکه کلاسها شروع شدهاند! و به همین دلیل به معنای واقعی کلمه الفبا را در دو شب حفظ کردم. نه، مسلماً نمیتوانستم بنویسم. اما میتوانستم تفاوت بین حروف را تشخیص بدهم. و وقتی که به بخش زبان سوم آمدم تا از دیگران بپرسم، معلوم شد که در دفتر ریاست دانشکده اشتباه کردهاند و کلاسها هنوز شروع نشدهاند. بعداً این شروع کار برای من بسیار مفید بود. بیایید نگاهی به تابلو بیاندازیم، سختترین قسمت زبان: دو نقطه از بالا (ت) - t، یک نقطه در پایین (ب)- b، سه نقطه در پایین - (پ)p. در ابتدا به نظر میرسید که هیچ منطقی در اینجا وجود ندارد. اما تسلط بر خواندن فقط نیاز به زمان داشت و راهکار آن گذشت زمان بود.
و بنابراین، در اوایل ماه اکتبر، ما اولین کلاس خود را داشتیم. سپس با آقای رحیمیان از شیراز، معلم اولم آشنا شدم. او از همان ابتدا توضیحات خود را با علاقه خود به ایران تفسیر میکرد.
بعد، آقای رحیمیان به وطن بازگشت و خانم ندا حسن شالی که هم اکنون در سالن حضور دارد، هدایت گروه ما را بر عهده داشتند و در سال دوم، ما به صورت خیلی فعالانه شروع به آشنایی با فرهنگ ایرانی و گنجینههای آن کردیم. و سرانجام من فهمیدم که اشتباه نکردهام و با انتخاب زبان فارسی انتخاب صحیحی را انجام دادهام. و مانند هر فرهنگ جدید، ایران مرا ثروتمندتر کرد.
زبان فارسی، زبان بسیار شاعرانه و بسیار مؤدبانه است. به عنوان مثال، اگر شخصی به شما کمک بزرگی کرده است، به او پاسخ میدهید - دست شما درد نکند. یا اگر به کسی که برای شما عزیز است روی آورده، کلمه "جان"، به معنی روح را اضافه میکنید. کاتیا جان! یعنی این شخص روح شماست.
به لطف زبان فارسی، ما قادر خواهیم بود با کاخهای مجلل و شادیهای ساده انسانی آشنا شویم، تاریخ جذاب مردم را که چندین هزار سال وجود داشته است لمس کنیم و از همه مهمتر ماجراجویی خود را شروع کنیم که ما را ثروتمندتر میکند."
در انتهای برنامه، فارسی آموزان حاضر به طرح سؤالات خود از جمله در خصوص کم و کیف دورههای آموزش زبان، برنامههای فرهنگی جانبی و کتابهای آموزشی دوره پرداختند و آقای مختاریان، به سؤالات مطروحه پاسخ گفت. در همین ارتباط کتابهای منتشره از سوی بنیاد سعدی، در آغاز ترم در اختیار فارسی آموزان قرار خواهد گرفت. ضمن آنکه موارد درخواستی از مرکز نیز پس از وصول از بنیاد سعدی به آنان عرضه خواهد شد. همچنین نحوه دسترسی به بانک فیلمهای سینمایی رایزنی با ظرفیت بالغ بر ۴۵۰ عنوان به زبانهای فارسی و روسی و با زیرنویس روسی و انگلیسی، با هدف تقویت بنیه علمی و تقویت توان محاورهای فارسی آموزان، به آنان معرفی گردید.
گفتنی است که درترم پاییزه آموزش زبان فارسی، تعداد ۴۵ نفر زبان آموز ثبت نام کردهاند که در قالب ۴ کلاس از سال اول تا چهارم به تحصیل زبان فارسی خواهند پرداخت.