نقدی بر حافظِ سایه

مهر: انتشارات گوتنبرگ کتاب «اندیشه‌های ایرانی؛ برای زندگی امروز» نوشته حسن گل‌محمدی را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۸۱۹ صفحه و بهای ۱۴۰ هزار تومان منتشر کرد. کتاب شامل ۱۶۷ بخش است و کشکولی از یادداشت‌های گل‌محمدی در موضوعات گوناگون تاریخی، فلسفی، اجتماعی، ادبیات، نقد کتاب و... را دربر می‌گیرد. همچنین در این کتاب برخی از حکایت‌های تاریخی از منابع مهم نیز عینا درج شده است که هرکدام از آنها واجد یک پیام اخلاقی و اجتماعی است.

به نظر می‌رسد نویسنده این کتاب که خود از ایرانیان ساکن کاناداست و همچنین به کشورهای متعددی نیز سفر کرده، با بررسی زندگی اجتماعی ایرانیان خارج از کشور، تلاش کرده تا با غور در منابع تاریخی مختلف و میراث ناملموس فرهنگ، ادبیات و فلسفه ایران گنجینه‌ و کشکولی از این دریای بی‌پایان را با تکیه به ارزشمند بودن آنها در راستای بهبود وضعیت زندگی امروز، برای این دسته از ایرانیان فراهم آورد؛ ایرانیانی که به دلیل سکونت در خارج از محدوده فرهنگی ایران دسترسی چندانی به منابع ندارند و ممکن است خود و فرزندانشان از این دریای بی پایان معرفت محروم بمانند. البته مخاطبان کتاب محدود به آنها نیست و به همین دلیل در تهران نیز منتشر شده است.

نویسنده کتاب که خود ساکن شهر تورنتوی کاناداست، در تعدادی از بخش‌های کتاب نویسنده ذیل سرفصلی با عنوان «از کتابفروشی‌ها تهران تا کتابفروشی‌های تورنتو» به کتاب‌های فارسی پرمخاطب در ایران و همچنین ایرانیان مقیم شهر تورنتو پرداخته است. اخبار کتاب و تازه‌های نشر در ایران و کانادا نیز از دیگر مباحث پرتکرار در کتاب است. مخاطب با مطالعه این قسمت‌ها می‌تواند با دغدغه‌های ایرانیان کتابخوان در ایران و تورنتو آشنا شده و به مقایسه آنها نیز بپردازد.

نقد و بررسی کتاب «دیوان حافظ به سعی سایه»، تحلیلی بر اشعار صائب تبریزی، مرور و نقدی بر کتاب «در ستایش بطالت» برتراند راسل، معرفی دانشنامه ایرانیکا، مروری بر مجموعه داستان «بنی آدم» محمود دولت آبادی، مروری بر نظام فکری جرج لوکاچ، مروری بر اندیشه‌های مارتین هایدگر، سفرنامه‌های مختصری به آفریقا، اسپانیا، انگلستان و...، نقدی بر روند پرفروش شدن ترجمه کتاب «بی‌شعوری» در ایران، بحثی پیرامون فیلسوف یا شاعر بودن خیام و... از دیگر بخش‌های جذاب این کتاب است.

در قسمت‌هایی از نقد کتاب «حافظ به سعی سایه» آمده است: «ما در تصحیح دیوان حافظ نمی‌توانیم بر مبنای سنجش نسخه‌های مختلف (آن هم چاپ شده) فتوا دهیم که این واژه بهتر است یا آن. در این باره باید بیشترین تکرار یکنواخت واژه‌ها را در نسخه‌ها بپذیریم نه آنکه بر مبنای فتوا یا سلیقه و گرایش و تخصص شعری خودمان انتخاب اصلح انجام دهیم. سایه بر مبنای آواشناسی، تطبیق هجاهای بلند و کوتاه، رمز موسیقی کلمات، هم‌وزنی هجاها، کهنه بودن واژگان، صناعات شعری و سرانجام با خط مشی انتخاب ذوقی خود دیوان حافظ را تدوین کرده است. با این اصول هر خواننده‌ای می‌تواند دیوان حافظی بر اساس ذوق و سلیقه خود تدوین کند. چون با این روش دیوان حافظ به علم حافظ شناسی و روش تحقیق اصولی احتیاج ندارد. مختصر ذوقی می‌طلبد و حوصله‌ای و نامی آشنا که ناشری بر اساس آن، کتاب را چاپ کند و خیالش از فروش راحت باشد.»

حسن گل‌محمدی در سال ۱۳۲۹ در روستای کیلان دماوند متولد شد. پیش از آن که به دبستان برود، مدتی در مکتب خانه به خواندن و آموختن پرداخت. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را تا سال سوم دبیرستان در محل تولد خود به پایان برد. پس از آن رهسپار تهران شد و در دبیرستان‌های کمال و خوارزمی به ادامه تحصیل پرداخت. بعد از اتمام تحصیلات دوره دبیرستان وارد دانشکده فنی دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۵۳ در رشته مهندسی مکانیک فوق لیسانس گرفت. او تحصیلات و مطالعات خود را در زمینه‌های مدیریت و زبان و ادبیات فارسی ادامه داد و موفق به گذراندن دوره عالی مدیریت هم شد.

او همزمان با فعالیت‌های تخصصی به سرودن شعر و انجام فعالیت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی و تالیف کتب مختلف و همکاری با مطبوعات پرداخت. از جمله کتاب‌های منتشر شده گل‌محمدی می‌توان به این موارد اشاره کرد: «دیوان کامل اشعار شاطر عباس صبوحی قمی» (انتشارات علم)، «دکتر شفیعی کدکنی چه می‌گوید؟» (انتشارات بوتیمار)، «قصه‌ها، افسانه‌ها و سروده‌های مردم و سرزمین کانادا» (انتشارات آواز)، «با کاروان مولوی از بلخ تا قونیه» (انتشارات فرادید نگار)، «فریاد آفریقا: سروده‌هایی از شاعران تانزانیا سرزمین فقر و جنگل» (انتشارات گوتنبرگ)، «مجموعه اشعار حسن گل‌محمدی» (انتشارات کومش) و...