دوشنبه، ۳۱ شهریور ۱۳۹۹
به تازگی چاپ دوم «جان راولز از نگاه مایکل سندل» نوشته یوسف شاقول و اکرم نوری زاده توسط انتشارات دانشگاه مفید قم منتشر شده است.
چاپ نخست این کتاب زمستان ۱۳۹۷ با شمارگان ۳۰۰ نسخه و بهای ۶۵ هزار تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفته بود. جان راولز نظریه پرداز انصاف وعدالت است وآثارش به فارسی ترجمه شده ومخاطبان ایرانی با آثاروآراء اوآشنایی دارند اما مایکل سندل به میزان راولز درایران شهرت ندارد.
شاقول و نوری زاده در این کتاب تلاش کرده‌اند به طور جامع نقدهایی را که سندل به دیدگاه لیبرالیستی راولز وارد کرده، شرح و تبیین کنند. آنها در مقدمه‌شان بر این کتاب نوشته‌اند «هدف اصلی کتاب حاضر این است که مهمترین اندیشه‌های سندل و نیز موضع انتقادی او را در برابر اندیشه‌های رالز تبیین نمایند.» این بررسی در کتاب «جان رالز از نگاه مایکل سندل» در پنج فصل تدوین شده است.
«مایکل جی. سندل» استاد دانشگاه هاروارد در رشته دولت و فلسفه سیاسی، از برجسته‌ترین صاحب‌نظران در زمینه فلسفه سیاسی معاصر غرب و از چهره‌های مطرح در مکتب جماعت‌گرایی است. او در بخشی از دوران دانشجویی خود، شاگرد «چارلز تیلور» دیگر اندیشمند جماعت‌گرا بود. شهرت و اهمیت سندل بیش از هر چیز برخاسته از کتاب اثرگذارش با عنوان «لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت» است که در ۱۹۸۲ در نقد اندیشه و آرای «جان راولز» دیگر فیلسوف سیاسی معاصر آمریکایی نوشته شد و از همان هنگام، سربرآوردن یکی از منتقدان مهم لیبرالیسم در آمریکا را نوید داد.
مناقشاتی که در ایران بر سر خوانش‌های جدید از عدالت صورت گرفت، بیشتر از هر فیلسوف دیگری که درباره عدالت قلم زده، نام راولز را بر سر زبان‌ها انداخت، این مناقشات تا مدتها میان چهره‌های فکری ایرانی وجود داشت و بخش مهمی از آن هم به فضای ژورنالیستی راه یافت و بدین‌ترتیب جان راولز را به چهره‌ای تقریباً شناخته شده در ایران تبدیل کرد.
از سوی دیگر، اگر چه از هر دوی این شخصیت‌ها کتاب‌های مهمی به فارسی ترجمه شده است، اما راولز به عنوان چهره‌ای که نظریه‌اش در باب عدالت خیلی زود در سراسر جهان به مباحثات نظری بسیاری دامن زد، در ایران هم مورد توجه موافقان و مخالفان او قرار گرفت. درباره این کتاب با دکتراکرم نوری زاده گفتگویی مکتوب وکوتاه انجام شده است که ازنظرتان می گذرد.
#####
۱_ کتاب جان راولز ازنگاه مایکل سندل، پایان نامه شمابوده است که به صورت کتاب منتشرشده است.چطورشد به این دوفیلسوف توجهتان جلب شد ودراین اثربه چه مطالبی پرداخته اید؟
کتاب جان راولز از نگاه مایکل سندل، مروری بر دیدگاههای مایکل سندل، اندیشمند حوزه فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی معاصر امریکایی است. سندل در تلاش برای نقد لیبرالیسم سیاسی معاصر موجود در بطن سیاست و اخلاق روزمره جامعه امریکایی، ابتدا از نقد نظریه عدالت جان راولز آغاز می‌کند که به زعم وی، این کتاب نماینده مبانی و اصول و اخلاق شهروندی کنونی جامعه امریکاست. وی به ناکارآمدی‌های اخلاق سودگرا و وظیفه‌‌گرا اشاره می‌کند و درصدد می‌شود تا اخلاق فضیلت را بعنوان جایگزینی برای اخلاق لیبرال معاصر معرفی کند تا پاسخ گوی چالش‌های اخلاقی معاصر باشد.
۲_ باوجوداین که چنداثرازمایکل سندل به فارسی ترجمه شده است امادرایران به میزان جان راولز شناخته شده نیست.خیلی خلاصه به دیدگاههای ایشان درباب فلسفه اخلاق، لیبرالیسم سیاسی ومساله عدالت اشاره کنید.
مایکل سندل بر این باور است که در امریکای معاصر، فلسفه اخلاق سودگرایی و وظیفه‌گرایی، در بطن اذهان ما رخنه کرده و مبنای رفتارهای اخلاقی ما را شکل می‌دهند، درحالیکه این دیدگاه‌ها خالی از اشکال نیست و هرگز نمی‌تواند برای داشتن یک جامعه خوب کافی باشد. سندل بویژه در کتاب‌های اخیر خود مانند آنچه نمی‌توان با پول خرید، و عدالت:کار درست کدام است، با ذکر مثال‌های بسیار متعدد از انتخاب‌های اخلاقی شهروندان بر اساس سودگرایی و وظیفه‌گرایی، تلاش می‌کند تا یادآوری کند این نحوه تفکر هم بسیار جای نقد دارد، هرچند که بسیاری برآنند که لیبرالیسم سیاسی و اخلاق و فلسفه نهفته در بطن آن، نقطه اوج اخلاق مدنیت و سیاست انسانی است و گزینه‌ای بهتر از آن در حال حاضر برای ما در دسترس نیست.
بنظر سندل، هدف از تشکیل حکومت این است که ما انسان‌های بهتری را تربیت کنیم و جامعه بهتری بسازیم، نه اینکه فقط جامعه‌ای آزاد بسازیم که به همه خواسته‌ها و امیال اشخاص جامه عمل بپوشاند. او بر این باور است که شق سوم و برتری از تفکر اخلاقی فضیلت‌محور وجود دارد که در این زمانه از عرصه تفکر ما دور شده است، واگر نیک بنگریم بهتر از سودگرایی و وظیفه‌گرایی می‌تواند برای ما شهروندان بهتر و جامعه اخلاقی‌تری بسازد.
۳_مایکل سندل ازنظرفکری به کدام نحله ومشرب فکری تعلق دارد وبرجسته ترین ویژگی های روش مایکل سندل راتوضیح دهید.
سندل هم مانند هر متفکر دیگری مشرب فلسفی خاص خود را داراست که در این باره می‌توانیم بگوییم تا حدودی به جماعت‌گرایی، تفکر اخلاق فضیلت و جمهوری‌خواهی مدنی نزدیک می‌شود و لیبرالیسم سیاسی را برای اداره دنیای کنونی از نظر اخلاقی ناکارآمد می‌داند. دیدگاههای او نیز مانند هر متفکر دیگری جای نقد داشته و راه را برای مقایسه میان دیدگاههای اخلاقی و سیاسی گوناگون باز می‌گذارد.
اما بحث‌های آکادمیک وی در حوزه اخلاق شهروندی، شامل تلاش برای عمومی سازی تفکر فلسفی و تشویق همگان به نگاهی ژرف‌تر به تصمیمات اخلاقی هرروزه، به سخنرانی‌هایی پرمخاطب تبدیل شده است و بیشتر به شهرت وی در حوزه فلسفه اخلاق کمک کرده است. سندل در بحث‌های خود درباره دوراهی‌های اخلاقی می‌پرسد و مخاطبان را وادار می‌کند تا تصمیمات خود را در شرایط مشابه ارزیابی کنند و از چشم‌اندازی جدید باورهای اخلاقی خود را مورد آزمون قرار دهند.
روش سندل در نحوه طرح مباحث اخلاقی و فلسفی با بیانی ساده و قابل فهم و در ضمن مثال‌های فراوان برای عموم مردم، می‌تواند الگوی جالبی برای آموزگاران ما باشد تا تلاش کنند صرفا به آموزش معلم‌محور با اولویت سخنرانی نپردازند و در ارائه مفاهیم و مطالب، یادگیرندگان را درگیر بحث کنند و به این شیوه بتوانند در راه آموزشی عمیق‌تر و ماندگارتر قدم بردارند. بعلاوه روش وی برای مطالعه و بررسی نقادانه آثار سایرین، می‌تواند الهام‌بخش ما در نحوه مواجهه با منابع اطلاعاتی موجود باشد، هرچند نمی‌توانیم بگوییم همه دیدگاههای نقادانه و یا ایجابی وی کاملا درست است
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
