بازخوانی حرف‌های گلنظر کلدی پس از درگذشت

ایسنا:  شهریورماه سال ۱۳۹۲ دیداری با گلنظر کلدی، شاعر تاجیک که ۲۳ مردادماه ۹۹ و احتمالا در پی ابتلا به کرونا درگذشت، با حضور رییس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان و معاون سفیر این کشور در تهران، در فروشگاه مرکزی شهر کتاب برگزار شد.

در این نشست، گلنظر کلدی، سراینده سرود ملی کشورش، ضمن ابراز خرسندی از حضور در ایران گفت: من بعد از پایان جنگ جهانی دوم به دنیا آمدم. فرزند دو قرن هستم؛ قرن ۲۰ و قرن ۲۱ با همه پستی و بلندی‌هایی که داشتند. وقتی انقلاب اکتبر به وقوع پیوست و موج‌های آن در ۱۹۱۸ به سمرقند و بخارا رسید، استاد صدرالدین عینی اولین شعر نو خود را سرود.

او افزود: از آن‌جا که ما با روسیه درآمیخته بودیم، از ادبیات روس مطلع بودیم، ولی از غزلیات و شعر روز ایران بسیار آموختیم. نمونه‌اش شعر نیما یوشیج بود که او و منظومه «افسانه»‌اش را سرچشمه شعر نو در ایران می‌دانند. نیما نشان داد که چگونه می‌توانیم احساسات شخصی خود را در شعر بروز دهیم و آن را با نوآوری و ابداع همراه کنیم. نیما برای آوردن قالب نو به شعر ایران خیلی مبارزه کرد. در همان زمان‌ها، ادبیات روس به ما ارائه می‌شد و هنوز از تحولات شعر ایران خبری نداشتیم. وقتی در سال ۱۹۳۱ ادبیات ما کمی از غزل فاصله گرفت، به مفاهیم روز نیز پرداخت، اما حتی شعرهای مدرن نیز باعث نمی‌شد تا کسی از آن‌ها الگو بگیرد. از زمان مومن قناعت، دوره شعر نو تاجیکستان به طور مشخص شروع شد و احساسات شخصی و اتفاقات روز وارد آن شد.

گلنظر کلدی با برشمردن سه نوع شعر در تاجیکستان گفت: یکی از این سه نوع، شعر زندگی است. البته نیما در این‌باره می‌گفت که شعر تاجیک‌ها از افغان‌ها جلوتر است، اما به پیرایش و آرایش نیاز دارد. شعر دیگر، شعر سپید بود که احمد شاملو آن را پایه گذاشت. شعر سپید در ایران از احترام زیادی برخوردار است، اما در تاجیکستان چنین نیست. نوع سوم شعر، بازگشت به غزل است؛ کما این‌که در ایران هم چنین اتفاقی رخ داد. می‌توانم بگویم که بازگشت به غزل باعث شد تا تأثیرات نیما بر شعر تاجیکستان تحت‌الشعاع قرار بگیرد و همین مسأله به جایی رسید که ما امروز شاعران بزرگی مثل اسماعیل خویی، فروغ فرخزاد، احمد شاملو و دیگران را نداریم.

این شاعر تاجیک درباره زبان فارسی اظهار کرد: زبان نثر ما با هم تفاوت بیشتری پیدا کرده، ولی زبان شعرمان یکی است. در زبان تاجیکی نیز تأثیرپذیری از زبان کشورهای همجوار - مثلا از زبان ترکی - مشهود است. اما باید بگویم که در برخی مناطق کشور ما، بازمانده‌های زبان سغدی هنوز رایج است و نام ده‌ها و کوه‌ها و... به‌ همان نام‌های سغدی است.

او تأکید کرد: زبان‌ها می‌توانند از هم بهره بگیرند و پربارتر شوند. زبان مثل دریا روان است و چشمه‌ها و رودهای زیادی به آن می‌ریزد. تاجیک‌ها به زبان فارسی احترام زیادی می‌گذارند؛ تا جایی که اگر تکه کاغذی را که حروف فارسی بر آن باشد، روی زمین پیدا کنند، مانند نان از زمین برمی‌دارند تا مورد بی‌احترامی واقع نشود.

گلنظر کلدی همچنین با تمجید از شعر نادر نادرپور بیان کرد: ما از او آموختیم که چگونه چهارپاره‌های زیبا را با احساسات مشخص ارائه دهیم. نیما هم که زمانی پشت دیوارهای بلند آهنین و ایدئولوژیک قرار داشت، با برداشته شدن این دیوارها بر ما تأثیر گذاشت و این‌چنین شد که جوانان ما امروزه با شعر ایران آشنایی خوبی دارند.

این شاعر تاجیک در ادامه گفت: شاعران زیادی از تاجیکستان به ایران رفت و آمد کرده‌اند. ما از شعر امروز ایران خبر داریم و انتظار داریم ایرانی‌ها هم از شعر ما باخبر باشند. باید شعر همدیگر را ترجمه و منتشر کنیم تا از احوال ادبیات یکدیگر مطلع باشیم. به قول فروغ، تنها صداست که می‌ماند. و با این شعر به یاد شعر حافظ می‌افتم که فرمود: از صدای سخن عشق نشنیدم خوش‌تر... شاعران نیز باید سخن عشق را بر زبان جاری کنند.

سراینده سرود ملی تاجیکستان در پایان بیان کرد: بعد از استقلال تاجیکستان، شاعران ما دیگر مجبور نیستند برای سرودن شعرهای ملی، درباره روسیه بسرایند. امروز قدر و منزلت شعر در تاجیکستان چنان است که رییس‌جمهور مبلغ زیادی را برای چاپ کتاب‌های شاعران و نویسندگان اختصاص می‌دهد، چون چاپ کتاب دشوار و گران است. رییس‌جمهور تاجیکستان در دیدارهایش از ما می‌پرسد چه کسی کار خوب نوشته تا هزینه چاپش کتابش را بدهیم؟ او ‌گاه هزینه بالایی برای چاپ کتاب در تیراژهای بالا می‌دهد تا بتوان آثار را به شهرها و روستاها فرستاد.

گلنظر کلدی، شاعر، نویسنده و سراینده سرود ملی تاجیکستان در سپتامبر ۱۹۴۵ در روستای «دردر» منطقه عینی استان سغد به دنیا آمد و ۲۴ سال داشت که نخستین مجموعه شعرش با نام «رسم سربازی» منتشر شد و مورد استقبال شاعران زمان واقع شد. او از جمله سرشناس‌ترین شاعران تاجیکستان بود که شعرهایش به خط فارسی در ایران و افغانستان به چاپ رسید و شعرهای چندین شاعر مشهور روس را نیز به زبان فارسی تاجیکی ترجمه کرده است. او سردبیری و مدیرمسئولی چند مجله از جمله «صدای شرق»، «پیوند»، «ادبیات و صنعت» و ... را بر عهده داشت. از آثار این شاعر می‌توان به «دسترخان»، «نردبان»، «اغبه»، «پهنا»، «لنگر»، «پی دریا» و «چشم نگین» اشاره کرد. 

 گلنظر کلدی با گمان مبتلا شدن به کرونا در بیمارستان بستری شد. پس از آن در روز ۲۳ مردادماه در سن ۷۵سالگی در بیمارستان درگذشت.