نخستین کتاب در معرفی ادیب شهیر قرن چهارم به عموم مخاطبان منتشر شد

مهر:  انتشارات بوستان کتاب «ابوهلال عسکری: پدیده ادبی قرن چهارم» نوشته عبدالکاظم علی نژاد را با شمارگان هزار نسخه، ۴۸ صفحه (قطع پالتویی) و بهای ۱۰ هزار تومان منتشر کرد.

ابوهلال عسکری متولد شهر عَسکَر مُکْرَم یا لشکر مکرم در خوزستان است و این شهری بود در محدوده شوشتر. امروزه محوطه تاریخی شهر عسکر مکرم در شمال شرقی روستای بند قیر در ۳۵ کیلومتری شوشتر واقع است. کسانی مذهب ابوهلال را شیعه دانسته و کسان دیگری او را معتزلی معرفی کرده‌اند.

ابوهلال عسکری شاعر، لغت شناس و ادیب برجسته‌ای بود و سیروس شمیسا و زنده‌یاد عبدالحسین زرین‌کوب از او به عنوان یکی از متقدمان نقد ادبی در تمدن اسلامی یاد می‌کنند. بجز مجموعه‌های شعرش، یکی از مهم‌ترین کتاب‌های او «اوایل» است.

ابوهلال در «اوایل» به معرفی کسانی پرداخته که نخستین بار سخنی یا شعری گفته و یا کاری کرده‌اند. کتاب از عصر جاهلی آغاز شده و در ادامه به پیامبر مکرم اسلام (ص)، صحابه، خلفای اسلام، قاضیان، دانشمندان و ادبا، امرا و وزرا می‌رسد و عاقبت به نخستین اخباری که از عجم و عرب رسیده ختم می‌شود.

دیگر کتاب مهم او «الصناعتین» نام دارد که در موضوع صنایع کتابت و شعر است. او در این کتاب انواع بدیع را به ۳۵ نوع می‌رساند که پیشتر در منابع به ۲۹ مورد آن اشاره شده بود. یعنی ابوهلال خود ۶ نوع بدیع به انواعی که در گذشته بوده، می‌افزاید.

به زعم او هدف صنایع لفظی از آغاز، بیان جوانب فنی و هنری قرآن کریم و سرانجام اثبات اعجاز قرآن است. ابوهلال نیز بر آن بوده است که نخست محسنات بدیعی را در آیات الهی تحلیل کند. از نظر برخی «الصناعتین» کتابی ادبی است، زیرا مجموعه عظیمی از زیباترین آثار نظم و نثر عرب را در بردارد.

اما با وجود اهمیت ابوهلال عسکری در تاریخ تمدن ایران و اسلام، متأسفانه نسل جدید شناخت چندانی از او ندارد و پژوهشگران در معرفی او به جامعه فعلی نکوشیده‌اند. شاید کتاب «ابوهلال عسکری: پدیده ادبی قرن چهارم» یکی از نخستین منابع در این معرفی باشد.

عبدالکاظم علی نژاد کتاب را به دو بخش کلی تقسیم کرده است. در بخش نخست با عنوان «ابوهلال عسکری؛ حسن بن عبدالله بن سهل» زندگی و زمانه و همچنین طریق تحصیل، شاگردان و استادان و همچنین مذهب ابوهلال معرفی شده است.

نویسنده در بخش دوم کتاب با عنوان «نقش ابوهلال عسکری در تحول و پیشرفت زبان و ادبیات عرب» به تالیفات و آثار ابوهلال و همچنین تحولاتی که او در زبان و ادبیات عرب موجب شد، پرداخته است.

نویسنده کتاب یعنی عبدالکاظم علی‌نژاد، از پژوهشگران و تاریخ‌دانان برجسته خوزستانی است. از دیگر کتاب‌ها و پژوهش‌های منتشر شده او می‌توان به این موارد اشاره کرد: «نگاهی گذرا به تاریخ تشیع در خوزستان» و «آشنایی با انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و عملکرد آن در استان خوزستان» اشاره کرد. علی نژاد تلاش‌های مهمی را در تاریخ تشیع در خوزستان انجام داده است.