اطلاعات: رئيس گروه مطالعات اسلامي فرهنگستان علوم ايران گفت: در کشور ما هر روز عدهاي پيدا ميشوند که پزشکي و فيزيک و ... را به مباني ديني منتسب ميکنند. اين انتساب به نوعي تحقير دين و دينداران است
دکتر مصطفي محققداماد درجلسه شوراي علمي گروه مطالعات اسلامي فرهنگستان علوم با اعلام اين مطلب رسالت انبيا الهي را تربيت نفساني بشر دانست و گفت: «همه انبيا الهي براي تربيت جان بشر به رسالت مبعوث شدهاند و هدف آنها تأسيس علوم تجربي يا فني نبوده است.»
محققداماد در ادامه افزود: همواره در اسلام حرمت دانش و دانشمند نگاه داشته شده و در سايه اين تکريم کثيري از دانشمندان مهم تاريخ در دامن تمدن اسلامي باليدهاند. به باور من با انتساب يک نظريه کاملا مدرن به محيالدين ابنعربي، حرمت دانش و دانشمندان از يک سو و حرمت علما و عرفاي مسلمان از سوي ديگر مورد هتک قرار ميگيرد.
رئيس گروه مطالعات اسلامي فرهنگستان علوم در پايان سخنان خود از همه سياسيون و نظاميون خواست در نقد و نقل مطالب علمي احتياط کنند.
در ادامه ،دکتر غلامرضا اعواني رئيس شاخه فلسفه اسلامي گروه مطالعات اسلامي فرهنگستان علوم با ذکر اين نکته که همه آثار محيالدين عربي را ديدهاند و مدعيان ترابط فيزيک و عرفان بايد براي سخن خود حجت بياورند گفتند: در مسائل علمي و فلسفي ادعا جايي ندارد و همه محکوميم که سخن خود را مستند ارائه دهيم و مبادي خود را شرح دهيم.
عضو پيوسته فرهنگستان علوم در ادامه با اشاره به نظريه توماس کوهن درباره انقلابات علمي افزود: نظريات علمي در هر دورهاي متغير از دوره پيش از خود هستند. در تاريخ فيزيک با ظهور فيزيک کپرنيک، فيزيک بطلميوس از ميان رفت. سپس فيزيک نيوتن به منصه ظهور رسيد و کپرنيک را عرصه راند. با ظهور آلبرت انشتين فيزيک نيوتني نيز به چالش کشيده شد و اکنون نيز فيزيک کوآنتوم دائرمدار اين دانش است.
دکتر غلامرضا اعواني با شرح تفاوتهاي علم و فلسفه گفت: اين تغيير پارادايمها و نظرياتي که در علم با آن مواجهيم، جايي در فلسفه و عرفان ندارد چرا که فلسفه و عرفاني که تعبير حکمت درباره آنان به کار ميبريم مطلق و غيرقابل تغيير هستند.
دکتر محمد قاري سيدفاطمي رئيس شاخه حقوق تطبيقي گروه مطالعات اسلامي فرهنگستان علوم نيز در سخنان خود ضمن تاييد سخنان دکتر محقق داماد و دکتر اعواني، علوم تجربي را محصول تجربه متحول بشر دانست و با اذعان به اين نکته که دين متکفل علوم تجري نيست گفت: فيزيک کوآنتوم به مثابه بخش نسبتا متاخر دانش فيزيک، محصول تحولات فکري و دستاوردهاي علمي فيزيکدانان متأخر است.
دکتر سيدفاطمي با اشاره به اين نکته که انتساب فيزيک کوآنتوم به ابنعربي بيش از آنکه وهن دانش فيزيک باشد، وهن معارف ديني است افزود: اساسا تحميل دين به تحولات تجربي، خروج از کارکرد، غايت و هدف دين است. چه اينکه مسئأه اصلي دين کمک به حل بحرانهاي معنوي و يافتن راهي براي معنايابي زندگي بشري است.
وي با رد سخنان مطرح شده درباره ابن عربي و فيزيک کوآنتوم گفت: «اگر کسي بگويد ابنعربي فيزيک کوآنتوم را مطرح کرده شبيه اين است که گفته شود سهروردي آنتي بيوتيک را کشف کرده بود. هر دو اين مدعيات ناپذيرفتني و مردود است.
در پايان نيز استاد رسول جعفريان رئيس شاخه تاريخ اسلام گروه مطالعات فرهنگستان علوم در مقام جمعبندي با ذکر يک نکته تاريخي که در دنياي اسلام خلط ميان مسائل علوم تجربي با مباحث ديني از قرنها پيش وجود داشته است،گفت: همواره کساني با اظهارنظرهاي شگفت خود، براي دين بحرانسازي کردهاند. نمونههاي ساده آن را در تفاسير قرآني ميتوانيم ببينيم که کساني با استفاده از ظواهر آيا سعي کردهاند به اظهار نظر درباره قوانين علمي بپردازند. اين امر در قرن گذشته رواج بيشتري يافت و کساني براي اينکه دين را علمي معرفي کنند، دست به تحريف دين و برداشتهاي نادرست زدهاند.
جعفريان در بخش ديگري از صحبتهاي خود گفت: در چند دهه گذشته، اين مسأله با ادعاهايي درباره اينکه اسلام براي خود علوم تجربي ويژه دارد، دوباره رونق گرفته و با استفاده از عواطف پاک مردم در اعتماد به دين، کساني در پي طرح ادعاهاي نادرست اما فريبنده و جذاب شدهاند. ادعاي رياضيات اسلامي يا فيزيک اسلامي و حتي طب اسلامي و مانند اينها اغلب از گوشه و کنار شنيده ميشود. آخرين مورد از اين دست، تمسک به نام ابنعربي و عرفان براي اظهارنظر درباره مبحث مهمي در فيزيک است که چندين دهه است هزاران دانشمند فيزيک با صرف عمر خويش در اينباره اظهارنظر کردهاند. اين سادهانگاري است که کساني بخواهند بدون توجه به روشهاي علمي در پژوهشهاي تجربي، و صرفا با ادعاهاي واهي به طرح اين قبيل مباحث بپردازند.
عضو پيوسته فرهنگستان علوم با تأييد سخنان ديگر اعضاي گروه مطالعات اسلامي مبني بر اينکه نتيجه اين ادعاها و سخنان بياعتبار کردن دين و آموزههاي ديني است افزود: تکرار اين سخنان بيپايه بهتدريج به سست کردن باورهاي مردم نسبت به ميراث خودشان تبديل ميشود. تجربه ايدئولوژيک کردن علم، تجربهاي شکستخورده است که دنياي اسلام هم در دورههايي گرفتار آن شده و همين امر خودش يکي از دلايل عقبماندگي علمي است. اين قبيل اظهارات، در بهترين حالت، نوعي سادهانگاري نسبت به اصل علم و دانش است که سبب تزلزل عدهاي از مردم در اهميت علم، و تزلزل گروهي ديگر در اعتماد به ميراث ديني است. متأسفانه فريب خوردن اين افراد از اظهارنظرهاي کساني که اغلب حرفهاي درشت و زمخت اما بيخاصيت ميگويند، سبب اين قبيل اظهارات شده و بايد از اين دوستان خواست، مدعيان علم را که در واقع به ترويج شبه علم ميپردازند، از جمع خود برانند.
لازم به ذکر است در پايان مقرر شد تا در جلسه بعدي گروه مطالعات اسلامي فرهنگستان علوم از جناب آقاي پروفسور يوسف ثبوتي فيزيکدان و عضو پيوسته فرهنگستان دعوت به عمل آيد تا در توضيحاتي در مورد فيزيک کوآنتوم ارائه دهند.
بنا بر اين گزارش، در ابتداي اين جلسه، نتايج گزارشي از رصد فضاي عمومي علم کشور توسط دبير گروه خوانده شد. يکي از اين گزارشهاراجع به انتساب فيزيک کوآنتوم به شيخ محيالدين ابنعربي بود. چندي پيش يکي از مسئولين با حضور در صداوسيما ادعايي در ارتباط با فيزيک کوآنتوم و ابنعربي مطرح کرده بود که انعکاس زيادي در داخل و خارج از کشور داشت. ايشان در بخشي از سخنان خود گفته بود: «ما سرمنشاء علم کوانتوم هستيم اما نميشود اعلام کنيم. در عرصه کامپيوترهاي کوانتومي هم جلودار هستيم. علم کوانتوم علمي بسيار قديمي در جوامع اسلامي است. قريب به هزار سال پيش دانشمندان مسلمان در اين باره صحبت کردند. ...دو سال پيش يک کنفرانس به مناسبت صدمين سال آغاز علم کوانتوم در نيويورک برگزار شد و دانشمندان ايراني هم در آن شرکت داشتند. مقايسه مطالب عنوان شده در آن به عنوان آخرين يافتههاي کوانتوم با يک کتاب ابنعربي، فيلسوف و عارف مسلمان، نشان ميدهد که عبارتهاي ابنعربي کاملتر از عبارتهاي دانشمندان اخير است» اين سخنان که پژواک بسياري در رسانههاي خارج از کشور داشت، توسط انجمن فيزيک ايران نيز مورد نقد و رد قرار گرفت.