اشعاری از دانیه‌لا دانتس

 

Gedichte von Daniela Danz

Übersetzt aus dem Deutschen ins Persische von Ali Abdollahi

  

  

 

 

  

 

                   Masada

 

wenn du dann stehst wo es still ist daß du

es merkst wenn das Denken aufhört und

das Hören anfängt wenn das Hören aufhört

und das Sehen anfängt wenn ein Vogel

fliegt wenn du als schwarzer Vogel gleitest

und schreist wenn du zu sprechen ansetzst

in der klaren Luft und von nichts sprechen

kannst als dem Licht so als wäre es das erste

Licht wenn du einen Schatten auf den Fels

wirfst und sagst mein Schatten bleibt

und der Fels vergeht wenn für jetzt wahr ist

daß es gut ist den ganzen Einsatz zu wagen

kannst du die Wüste mit Namen nennen

 

ماسادا

  

وقتی جایی بیاستی که سکوت حاکم است

چنان که تو آن را در‌یابی  وقتی اندیشیدن

پایان گیرد و شنیدن بیاغازد

وقتی شنیدن پایان گیرد و دیدن بیاغازد

وقتی پرنده‌ای بپرد وقتی تو بسان پرنده‌ی سیاه

پیش بروی و غریو بکشی وقتی بنایِ گفتن بگذاری

در هوای رقیق و نتوانی از هیچ چیزی بگویی

جز از نور  بدان سان که پنداری نورِ نخستین است

وقتی بر صخره سایه بیاندازی و بگویی

 سایه‌ام می‌ماند و صخره درمی‌گذرد

وقتی در لحظه وقوف یابی که چه نیک است

تمامِ داشته‌هایت را روی داو بگذاری

آنگاه است که می‌توانی  صحرا را به نام بخوانی...

  

  

Ikon

 

Danilos betrübtes Gesicht als zum dritten Mal

seiner Hände Arbeit zunichtewird ich weiß nicht

was soll ich ihm raten kauf dir eine Katze Danilo

dann gehört dir nichts kannst du nichts verlieren

 

kauf dir Wodka und zeichne deiner Kuh damit

ein Kreuz auf die Stirn dann gibt sie dir morgens

Milch abends Milch dann wird deine Haut weiß

kannst du auch ohne Kleider im Schnee gehen

 

das Beste aber ist du tust nichts von alldem und

trägst dein Gesicht weiterhin als würde der Mensch

nur eines besitzen ich habe dich gesehen Danilo

auf einer Ikone in der Vorstadt von Kalusch

 

ich weiß daß du Flügel hast und mit den Engeln

ein Brettspiel wagt um das Glück deiner Kinder

wenn sie dir ein schönes Gesicht einreden wollen

stehst du auf und gehst in das Ikon deines Kummers

 

شمایل

 

چهره‌ی گرفته ی دانیلو بار سومی که کاردستی‌هاش

نابود می‌شن  نمی‌دونم چه پیشنهادی بهش بدم

دانیلو برا خودت یه گربه بخر اون وخته که دیگه

هیچی از تو نیست و تو هم هیچی رو از دست نمی‌دی

  

  برا خودت ودکا بخر و باهاش گاوت رو رنگ کن

یه صلیب بکش رو پیشونیش بعد گاوه هم صبح ها

بهت شیر می ده یه عالمه شبا شیر می ده بعد پوستت

اونقد سفید می‌شه که می‌تونی بی‌لباس راه بری توی برف

   

بهترین‌ راه اما اینه که هیچکدوم از این کارا رو نکنی و

چهره‌ی خودتو داشته باشی طوری که آدم

انگاری فقط یه چهره داره  دنیلو من دیدمت

روی یه شمایل توی حومه‌ی کالوش

 

می‌دونم که بال داری و کلی دل و جرات

تا سرِ خوشبختی بچه‌هات با فرشته‌ها تخته‌نرد بازی کنی 

وقتی اونا به صرافت می‌افتن مجابت کنن که چهره‌ات قشنگه

تو یکهو برمی‌خیزی و می‌ری توی جلد شمایل اندوهت.

 

 

Und du meine Blaue

und du meine Graue

winters am Fluß wo wir gehen

fliegen zwei Ringeltauben vom

Schiefer deiner Iris auf als eine

Feder fällt dein Schlaf auf dich

still und wolkenähnlich gehst

du hinüber: eine eigene Arbeit

 

wie ein Flußkiesel rollt

dein Schlaf über den Grund

dieser Winternacht

 

da du schläfst auf der seidenen

Haut deiner Wangen sind zu Stoff

die Träume geworden vergessen

stehe ich vor persischen Kacheln

des achtzehnten Jahrhunderts

und aus Vitrinen der würzige Duft

eines Krauts in den Bergen des

Hindukusch meine Unruhe perlt

am Kupfer deiner Gewißheit ab

 

و تو آبی من

و تو خاکستری من

هر زمستان لب رودخانه که می‌رویم

می‌پرند دو کفترچاهی از قوس عنبیه‌ی تو

خواب بسان پری

روی تو می‌افتد

آرام و ابرگونه می‌گذری تو:

 به سیاق خودت

  

بسان ریگِ کف ِ رودخانه

بر بستر همین شب زمستانی

می‌غلتد خوابت

  

آنجا که خفته‌ای

بر پوست ابریشمین گونه‌هایت

رویاهای حریری فراموش می‌شوند

ایستاده‌ام روبه‌روی کاشی ایرانی سده‌ی هجده

و از ویترین‌ها

رایحه‌ی خوش ِ گیاهی می وزد

در کوه‌های هندوکش 

مرواریدوار فرو می‌غلتد

بی‌قراری‌ام از لبه‌ی مس یقین‌ات.

  

  

  

Hab ich die Worte

hab ich wie Schwalben die Worte
Bögen zu schlagen
zwischen Unsichtbarem und leicht zu sein
hab ich leicht zu sein
hab ich Schweres genug
zu wenig Schweres genug um es zu tragen
ich trage meine Schwalbe durch den Sommer
mit entzündeten Wirbeln
liegt sie auf meiner Schulter und staunt
hab ich traurig zu sein
hab ich Leichteres jemals getragen
als diese eigensinnige Schwalbe?

دارم کلمات را

  

دارم کلمات را آیا بسان پرستوها
برای قوس زدن

میان ناپیدا و سبک شدن
باید سبک باشم  
به کفایت سنگینم آیا
کفاف کشیدن می دهد سنگینیِ بس اندکم

می بَرَم پرستوی‌ام را از دل تابستان

در چرخشی سوزان
آیا بر شانه ام قرار گرفته و مبهوت است او
باید غمگین باشم
زمانی چیزی سبک تر

از این پرستوی خودسر را
بر دوش برده ام آیا؟

  Kaskade des Vergessens

  

man muss

          wollen

                   dass es anfängt 

                                       sich ausbreitet

dass schon das Loch im Zaun durch das man als Kind ins Freie kroch

nicht mehr zu sehen ist oder der Tag als die Katze überfahren wurde

verschwindet und auch das Glück eine nahe Seele gefunden zu haben

muss man

          hineinwerfen

                             alles was

                                      noch flackert

und eins werden mit allem was man nicht mehr weiß mit dem der

man nicht mehr ist mit dem Verschwinden des Tags der nie enden

sollte der Liste der Dinge die man vermissen würde dem Verständnis

der Geschichte die nur ein Muster von Abdrücken ist dem Lockruf

der Goldammer den Ersatzteilen zu denen es keine Geräte mehr gibt

          man muss

                   schwer werden

                                      im Strudel mitrudern

                   sich tiefer hineindrehen

und vergessen all die gesträubten Ideen und die Grenze vergessen

zwischen legen und gelegt werden stehen und gestanden sein

Versäumnis Verzeihen Verzicht vergessen werden vergessen lassen

vergessen machen und vergessen sein Vergessende Vergessender

Vergessenes wie ein Krater sich füllt vergessen wie trinken und

          trinken

                   vergessen

                                      wie   

                                                vergessen

  

آب-نمای فراموشی

 

باید

      بخواهیم

               که چیزی بیاغازد

                             تن بگسترد

  که دیگر پیدا نباشد روزنِ درونِ پرچینی که کودک از میانش

به هوای آزاد می خزید  یا گم و گور شود روزی  که گربه را زیر گرفتند و

نیز سعادتِ اینکه گاهی روحی نزدیک یافته‌ایم

باید

      به درون افکنیم

                          تمامِ آنچه

                                       هنوز می لرزد

و یکی شویم   با تمام آنچه دیگر نمی دانیم   با تمام آنچه دیگر نیستیم   با گم و گور شدن روزی که هرگز نباید پایان یابد    با سیاهه ی اشیایی که دلمان برای شان تنگ می شود  با فهم داستانی که تنها نمونه ی اثرانگشتی است   با فراخوان زردپره های لیمویی   با قطعاتِ یدکی که دیگر برای شان دستگاهی وجود ندارد

باید

      سنگین شویم

                        در گرداب پارو بزنیم

                                                     ژرفاتر به درون بچرخیم

و فراموش کنیم تمام افکار بکرِ درهم پیچیده و   فراموش کنیم مرزها را   بیاستیم میان گذاشتن و گذاشته شدن  و ایستاده باشیم   فراموش خواهند شد فراموشکاری  پوزش  پرهیز   بگذاریم فراموش شوند  فراموش کنند و فراموش باشند فراموش شونده فراموشکار فراموش شده  بسان دهانه ی آتشفشانی که خویش را پر می کند  فراموش کنیم بسان نوشیدن و

                        بنوشیم

                               فراموش کنیم

                                                بسان

                                                       فراموش کردن. 

Du fragst was das Echo sei

                                                          Bin ich mit Vögeln aufgewachsen -

                                                          war ich in einem Nest?

                                                                             Valeska Sevan Engel

durch unseren Zuspruch werden die Berge

im Inneren fest durch unsere Worte treibt

der tote Holunder aus durch unseren Blick

beginnen die stumpfen Steine zu leuchten

meine Hand an deinem Kinderrücken kann

die Ansätze der Flügel spüren wenn ich für

dich singe in unserem Hoffen entstehen die

Wetter - Regen wäscht unsere Schultern glatt

wir tragen den Tag von Nacht zu Nacht

und halten ihn mit unseren Fragen wach

schlaft nicht ihr Berge ich spreche heute noch

zu euch damit ihr es wiederholen sollt und

von Wand zu Wand das Echo werft bis es

wahr ist wie alles was ich nicht gesagt habe

  

تو می پرسی که پژواک چیست

  

با پرندگان بیدار شدم-

در لانه ی خود بودم آیا؟

                             والِسکا سِوان اِنگل

 

به دلگرمی ما کوه‌ها

از درون استوار می شوند

با کلام ما 

درخت اقطی

از خود می‌راند عادت را

با نگاه ما  بنایِ درخشیدن می‌گذارند

سنگ‌های بی جان

دستم بر پشت کودک تو 

می‌تواند بیخ بالها را حس کند

هنگام که برای تو می‌نوازم 

در امیدوار‌ی‌مان چه هواها که شکل می بندند

-باران شانه‌های‌مان را می‌شوید صاف صیقلی

ما روز را بر دوش می بریم از شبی تا شبی دیگر

و بیدار نگهش می‌داریم با پرسش‌هامان

مخُسبید شما ای کوه‌ها  

امروز هنوزاهنوز 

با شما سخن می‌گویم تا از نو تکرارش کنید و

پژواک اندازید از دیواری به دیواری

 تا روشن شود چگونه است آنهمه چیزی که

ازشان هیچ نگفتم.

 

Schwarz von Ameisen war mein Traum am Mittag

nachdem ein weißer LKW in der Nacht

die Strandpromenade von Nizza entlanggerast war

wir hatten auch diese Todesart nicht bedacht

ich grabe ein Loch in den trockenen Boden

lege eine Ameise hinein die ich zerdrückt habe

als ich ein Glas Wasser auf den Tisch stellte

ich schließe die Fenster die Türen die Augen

und lege mich mit den Ameisen ins Bett

wir kennen uns nun und sind plötzliche Feinde

und es bleibt auch diesmal nicht aus dass ich

manche zerdrücke - die Traurigkeit steigt mir

in den Hals während eine Mücke mein Bett

umsummt und ich uns aufs Meer wünsche

kein Schatten würde uns begleiten:

mich das Bett und die Mücke der ich meinen

Arm anbiete und deren Summen mich tröstet

 

  

از مورچگان، رویای من سیاه بود به وقت نیمروز

بعد از آنکه کامیون باری سفیدی شب را

در امتداد گردشگاه ساحلی نیزا  برآسود

ما نیز به مرگی چنین اندیشه نکرده بودیم

من در زمین خشک سوراخی می کنم

درونش می گذارم مورچه ای که لگد کردم

آن دم که لیوان آب را روی میز می گذاشتم

پنجره ها را  می بندم  درها را  چشمها را

و خود با مورچگان توی تخت دراز می کشم

حالا هم را می شناسیم و دشمنان ناگهانی همیم

و این بار هم امکان ندارد

چندتایی را لگد کنم- اندوه یقه ام را می گیرد

هنگامی که پشه ای دور تختخوابم وزو می کند و

من برای خودمان آرزوی سفر کناردریایی می کنم

که آنجا هیچ سایه ای همراهی مان نکند:

مرا  تختخواب را  و پشه ای که بازویم را به او تعارف می کنم

و وزوزش تسلی خاطر می دهدم.

 

Kaskade des Glücks

 

weil es

heute

gibt

und jetzt

und darin das zusammengeraffte Jahr: alles was war und nie mehr

sein soll was als Glanz über uns kommt und als Teppich sich über

die Spitzen des Missmuts die eiligen Pflichten den ganzen Jammer

des Konsums breitet dass die Ameisensoldaten desertieren ihren

Staat

verlassen

zu uns

flüchten

in dieses Leuchten in dem riesige Mauersteine das wandernde Sehen

festhalten während das von Salamandern in den Mittag gesprengte

Grün die Sterblichkeit anlockt und den Tod unter der Wurzel neckt den

Tod mit dem sich leben lässt wenn man ihn kennt und seinen liebsten

Traum:

das klare

sichere

Heute

und seine am Rand lagernden Dämonen füttert mit dem Überfluss der

Gegenwart mit Zweigen voll reifer Dankbarkeit mit selbst gepflückter

Süße und ihre Pranken auf Brombeerblätter bettet die das kreisende Blut

aus dem Kopf ziehen sie duldsam machen für unsere verwegenen Gespräche

über nichts

als was

man sieht

und riecht

was kitzelt uns Niesen macht und Blinzeln vor Glück und Huschen über

die heißen Steine weil wir Salamander sind uns schütteln vor Licht

noch einmal uns schütteln wie randvolle Teiche im Regen sich kräuseln

noch einmal bevor die Nacht die Glut austritt die Brombeerblätter welken

der Tod

uns zärtlich

ans Ohr fasst

und wir nicken

 

آبنمای سعادت

  

از آن رو

که امروز

وجود دارد

و "اکنون"

و در آن "اکنون"  سال ِدرهم تنیده: تمام آنچه بود و هرگز دیگر نباید باشد  تمام آنچه از شُکوه  بالا سرمان می آید و چون فرشی بر نوک ناخُرسندیها   بر وظایفِ هول هولکی  بر  تمام زاریِ کائنات می گسترد  تا مورچه های سرباز از انقیاد دولت شان

فرار کنند

به سوی ما

بگریزند

به سمت همین درخششی که  در آن سنگ-حصارهای غول آسا  هر تماشاکردن ِ سرگردان را 

تثبیت می کند در حالی که سبزِ برجهیده از سمندرها در نیمروز  میرایی را اغوا می کند و  سر به سر مرگ نهفته زیر ریشه ها می گذارد

مرگی

که با آن می شود زیست اگر که خودش را بشناسیم و محبوب ترین رویای اش را:

امروز ِ  روشن ِ مطمئن

و غولهای در حاشیه اتراق کرده ی خود را   از تجملات خوراک می دهد

 از "اکنون" 

از شاخساران ِ سرشار از  میوه ی رسیده ی قدردانی  از شهدِ خودچیده و  پنجه هایش بر برگهای تمشکی بستر می سازند که

خون ِ چرخان را

از سر  بیرون می کشند   و برای گفت و گوهای گستاخانه مان در باب هیچ

بردبارشان می سازند

در مقام آنچه

می نگریم

و بو می کنیم

آنچه غلغلک مان می دهد  به عطسه وامی داردمان  به ایمازدن در حضور سعادت و پاورچین رفتن

روی ِ

سنگهای داغ   چرا که ما سمندریم   در قدوم نور  جست و خیز می کنیم   دوباره به خود می لرزیم همانند برکه های لبالب که در باران    چین و شکن برمی دارند

یکبار دیگر  زآن پیش که شب از خُلواره به در آید   برگهای تمشک

می پژمرند

مرگ

به نرمی

بیخ گوش مان را لمس می کند

و ما  سر تکان می دهیم.

 

Das ist das Land

Das ist das Land von dem man sagt
daß alles hier aufhört und alles anfängt
das sind die Dörfer die im Schlaf
über mich kriechen mit schweren Sockeln
der Kirchen und bellenden Hunden
das sind die Dörfer in deren Leere
ich morgens stehe wenn ich erwache
das ist der Tau zu dem ich den Durst
noch am Abend verspürt habe
Das ist das Land der kalten Dörfer
das sind die bellenden Dörfer
die sagen: wie lebst du bequem
während wir dreimal aufhören
und einmal den Anfang nicht finden
das bin ich unter der Decke
der wimmernde Hund geht nachts
durch die Dörfer seine Füße laufen
im Schlaf auf der kalten Straße
getrieben vom Gekläff der Meute
das ist das leere Land das mich
morgens bekniet und abends verbellt
das ist im Schlaf ein Dorn und da
habe ich auch die Zeit gesehen
als die Dörfer sich über mich schleppten
sie sah nach nichts aus aber der Zug
von Nachsicht um ihre Mundwinkel
zeichnete sie aus vor allen Gestalten
des Traums: du bist nicht gekommen
ich habe gesagt Herbst und Mahd
ich habe dir einen Kirmesburschen geschickt
aber du wolltest umkehren

  

این سرزمینی است...

 

این سرزمینی است که

در وصفش می گویند

اینجا همه چیزی پایان می گیرد و همه چیزی

آغاز می شود

اینها دهکده هایی هستند که

در خواب بر من می خزند

با پاشنه ی سنگینِ کلیساها و سگان لاینده

اینها دهکده هایی هستند که در خلاء شان

من صبحها به وقت بیداری برمی خیزم

و این شبنم است که عطشم به آن را

احساس کرده ام در غروب کماکان

اینجا سرزمین دهکده های سرد است

اینها دهکده های لاینده اند که می گویند:

تو چطوری به این راحتی زندگی می کنی

در حالی که ما سه بار تمام می شویم

و یکبار هم آغاز را نمی یابیم

این منم زیر پتو سگی لاینده که شبها راه می رود

از میان دهکده ها پاهای اش می دوند

در خواب بر جاده ی سرد

وامانده از عوعوی سگان شکاری

این سرزمینی تهی است که

صبحها ملتمسانه به من لابه می کند و غروبها

 عوعوکنان جای شکار را نشانم می دهد

این خاری است در خواب و آنجا

من زمان را نیز دیده ام

هنگامی که دهکده ها خود را بر من می کشاندند

ظاهرش به هیچ چیز نمی مانست

اما وجنات اغماض گرداگرد کنج دهانش

او را  ترسیم می کرد

پیشاپیش تمام

هیاکل رویا:

گفتم تو نیامدی

پاییز و موسم علف چینی

جوانکی از روزبازار  سراغت فرستادم

تو اما خیال برگشتتن داشتی.  

 

* دانیه‌لا دانتس، نویسنده، مورخ تاریخ هنر، شاعر معروف معاصر در زبان آلمانی است متولد ۱۹۷۶ در آیزناخ. او دانش آموخته ی ادبیات آلمانی و تاریخ هنر در توبینگن، پراگ، برلین، لایپزیگ و هاله است، با پایان نامه ی دکتری در زمینه ی تاریخ معماری. ریاست خانه ی شیللر در رودولشتات را برعهده دارد، و در دانشگاه هیلدسهایم به تدریس مشغول است. این شاعر در کرانیشفلد شهر تورینگن زندگی می کند و به تازگی جوایز و نشانهایی از آن خود کرده است، از آن جمله: جایزه ی راینر مالکوفسکی، ۲۰۱۴ (مشترکاً با میرکو بونه)؛ بورسیه ی فرهنگستان آلمان در رم، کازا بالدی، ۲۰۱۶؛ بورسیه ی لندن از بنیاد ادبیات آلمانی، ۲۰۱۷؛ جایزه ی آلمانی "نچرال رایتینگ"، ۲۰۲۰؛ جایزه گونتر کونرت (۲۰۲۱) و...

برخی آثار منتشر شده اش عبارتند از: گریزهای طولانی، رمان، ۲۰۱۶؛ "ف"، مجموعه شعر، ۲۰۱۴؛ پونتوس، مجموعه شعر، ۲۰۰۹؛ باروها، رمان، ۲۰۰۶؛ زریمونت، مجموعه شعر، ۲۰۰۴.

از او کتاب برای کودکان و جستارهای زیادی منتشر شده است.

دانتس اخیراً با علی عبداللهی در بازخوانی مجموعه دوزبانه پارسی سرایان اروپا، ۲۰۲۱ ، نشر وندرهورن و خانه شعر برلین همکاری کرده است. این کتاب دربردارنده ی اشعاری از سی و پنج شاعر فارسی زبان در سراسر اروپاست که به تازگی منتشر شده و این شاعر آلمانی، افزون بر بازسرایی ترجمه ها، یک پسگفتار کوتاه هم بر کتاب نوشته است.

وی در کنار یان واگنر و ماکس چولک، هر کدام به طور جداگانه بیست شعرمختلف از علی عبداللهی را در کتاب "وارونگی هوا"(Wetterumschlag) (گزینه شعرهای علی عبداللهی به آلمانی و فارسی) که با ترجمه ی خود شاعر، کورت شارف، فرهاد احمدخان و سوزانه باغستانی در انتشارات زِسِسیون برلین به تازگی منتشر شده، بازسرایی شاعرانه کرده است. شعرهای دانیه لا دانتس مضمون گرا و اندیشه محور هستند و در آنها از علایم نوشتاری مانند نقطه و دونقطه و سایر نشانگان استفاده نشده. مترجم نیز برای ارائه ی این وِیژگی سبکی همین رویه را در ترجمه نیز دنبال کرده است. دانیه لا دانتس پیشتر به ایران سفر کرده، ادبیات ایران را می شناسد و از علاقمندان ادبیات فارسی و شرق است.