اعتماد: برای کسانی که به حوزه مولویشناسی علاقه دارند یا دستکم،
«تاریخ ایرانی کمبریج» را مطالعه کردهاند، پروفسور «آنه ماری شیمل» نامی آشناست؛
بانویی آلمانی که علاقه وافرش به فرهنگ اسلامی و بهویژه عرفان، او را در زمره یکی
از برجستهترین استادان فرهنگ و معارف اسلامی در غرب قرار داده و کتابها و مقالات
محققانه او، به عنوان منابع اصلی مطالعات اسلامی در دانشگاههای معتبر اروپا و امریکا،
مورد استفاده قرار میگیرد. دهها کتاب و صدها مقاله، ثمره تلاشهای این بانوی شرقشناس
است. به موازات قلم توانای او، بیان شیوا و جذابش موجب دعوت پی در پی و سفرهای
فراوان خانم «شیمل» به نقاط مختلف جهان برای ایراد سخنرانی در محافل علمی و
دانشگاهی بوده است.
از ۱۵ سالگی و همزمان با تحصیلات اولیه، پس از
آشنایی با فرهنگ شرق، به تحقیق درباره اسلام و فراگیری زبانهای عربی، ترکی، فارسی
و دیگر زبانهای شرقی پرداخت. این مساله باعث گرایش او به تحصیل در زبانهای شرقی
شد. در ۱۹ سالگی موفق به اخذ درجه دکترا
از دانشگاه برلین آلمان در رشته «ادبیات عرب و علوم اسلامی» شد. در زمان تحصیل در
این دانشگاه، توسط استادش، «هانس هاینریش شِدر»، خاورشناس برجسته آلمانی با کتاب
«مثنوی معنوی» آشنا شد. این آشنایی، گرایش و اشتیاق فراوان «شیمل» را برای شناختن
هر چه بیشتر عرفان اسلامی در پی داشت. در ۱۹۵۱م، درحالی که ۲۹
ساله بود، دومین مدرک دکترای خود را در رشته «تاریخ ادیان»، از دانشگاه برلین دریافت
کرد. عنوان پایاننامهاش برای دومین مدرک دکترا «عشق عرفانی در اسلام» بود.
سالیان متمادی در دانشگاه هاروارد امریکا مشغول تدریس
بود. بیش از یکصد جلد کتاب در رابطه با اسلام و عرفان اسلامی و حافظ و گوته نوشت که
غزلیات شرقی، سیره ابنخفیف شیرازی و جلالالدین رومی از آن جملهاند. بهطور خستگیناپذیر
برای تفاهم بیشتر بین مسلمانان و غیرمسلمانان تلاش کرد. علاقه به آشنایی هر چه بیشتر
با معارف اسلامی، او را به فراگیری زبانهای شرقی، مانند فارسی و ترکی واداشت. در
سال ۱۹۶۳م به ایران سفر کرد و در سخنرانیهایش در موسسه گوته، به بیان
دیدگاههایش درباره عرفان اسلامی پرداخت.
یکی از معدود اندیشمندان غربی بود که درباره وحدت اسلامی
دیدگاه مثبتی داشت و معتقد بود: «اصولی که مسلمانان به آن ایمان دارند، این وحدت
را به وجود میآورد؛ اعتقاد به خدای یگانه و اعتقاد به این اصل که حضرت محمد (ص)،
خاتم تمام انبیای بزرگی است که از آغاز خلقت جهان، مردم را به راه راست هدایت کردهاند.
تفاوتها بهویژه در آداب و رسوم قومی وجود دارد، اما آنها (مسلمانان) همگی در اصول همعقیدهاند.» از زمره شخصیتهایی بود که علیه چاپ
کتاب موهن «آیات شیطانی» اعتراض کرده و گفته بود: «من طبیعتا از این حکم جانبداری
نمیکنم، اما نباید فراموش کرد که رشدی احساسات دینی میلیونها مسلمان را جریحهدار
کرده است.»
به دلیل دفاعیات صادقانهاش از فرهنگ و تمدن اسلامی،
محبوبیت فراوانی در غرب و کشورهای اسلامی داشت. در سال ۱۹۹۵ جایزه
صلح ناشران آلمان که یکی از معتبرترین جوایز فرهنگی این کشور محسوب میشود به او
اعطا شد. این جایزه به سبب انتقادی که او از سلمان رشدی، نویسنده کتاب «آیات شیطانی»
به عمل آورده بود مورد اعتراض برخی محافل ادبی در آلمان قرار گرفت اما جایزه خود را
از رییسجمهوری وقت آلمان دریافت کرد. به دلیل این ابراز عقیده، از سوی رسانههای
اسراییل و ضداسلامی اروپا به شدت تحت فشار قرار گرفته بود و به صراحت گفته بود:
«من تا دم مرگ این نظرات را مورد انتقاد قرار میدهم و آنها را محکوم میکنم. گروههای
فشار وابسته به سلمان رشدی، نمیتوانند مرا بترسانند. باید بر این موضوع تاکید کنم
که حمله و توهین به تمام پیامبران الهی در تاریخ اسلام، همیشه گناهی بزرگ محسوب میشده
است.» او با شجاعتی کمنظیر به دفاع از اسلام و معارف آن پرداخت و بر این باور
بود: «ارادت من به دین اسلام بر کسی پوشیده نیست. اسلام دینی است که میتواند به
حق ادعا کند تمام جهان را در بر میگیرد.»
به پاس تلاشهای مستمر و موثرش در معرفی اسلام به اندیشمندان
غربی، از دانشگاههای «سند» و «اسلامآباد» در پاکستان، «سلجوق قونیه» در ترکیه، «اوپسالا» در سوئد و «الزهرا (س)» تهران دکترای افتخاری گرفت.
در ۲۶ ژانویه ۲۰۰۳ م در ۸۱
سالگی درگذشت. برای آنهماری شیمل دو مجلس بزرگداشت در سال ۱۳۸۰ در دانشگاه تهران و دیگری در ۱۳۸۱ در شانزدهمین
نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران برگزار شد.