نقش موثر نظامی در زندگی امروز ما

‍
حکیم نظامی گنجه‌ای از شاعرانی است که نام و عنوان حکیم برایش تعبیری از سر ناچاری مانند آنچه برای عنصری و انوری و قاآنی به کار رفته، نیست و مجموعه اشعار او مدافع چنین نام بایسته و برجایی است.
در این گفتار کوتاه به جای رفتن به شیوه معمول و نقد آثار و زبان شعری نظامی، به نقشی که اندیشه این شاعر بلندآوازه در زندگی امروز ما می‌تواند داشته باشد، اشاره‌ای کوتاه داريم.
شاید برای کسانی که از دور به ادب فارسی و شعر شاعران گذشته می‌نگرند و یا حتی برخی شاعران جوان که تاریخ ادبیات را از نیما به بعد رسمیت می‌بخشند، پذیرش این نکته که نظامی‌گنجه‌ای برای زندگی امروز ما پیام و رهنمود دارد، پذیرفتنی نباشد اما راست این است که کسی چون نظامی بیدارتر و هنرمندتر و آگاه‌تر از آن است که سالها رنج شاعری را به پای پاره‌ای صحنه‌های عاشقانه و گفتگوهای نرم و درشت امثال خسرو و شیرین بگذارد و بعد هم هیچ.
درست سخن این است که بدانیم نظامی پاره‌ای، بل اقلیمی از اندیشه و دانش و حکمت و معنی را در نهاد خویش داشته‌است و دنبال زمینه‌هایی برای عرضه‌کردن بوده‌است و نهایتا به گزینش کسانی چون خسرو و لیلی و بهرام و اسکندر و... رسیده‌است.
این منظومه‌ها و داستان‌ها به واقع زمين برای جولان مرکب اندیشه شاعر بوده‌اند و ماندگاری آن همه شعر اگر نه همه به یک‌اندازه گویای راه درست و کارکرد بهنگام شاعر است.
علاوه بر عشق راستین و عاری از هیجان‌های پوچ که نظامی استاد پرورانیدن و گزاردن آن است، اخلاق انسانی و اسلامی و پاک‌اعتقادی و احترام نهادن به ساحت قدسی حضرت رسالت مصطفوی ص و با خداوند راز و نیاز کردن و نیز تربیت فرزند و نکوداشت همسر و ترک پلیدی‌هایی اخلاقی‌ چون طمع و حرص و شهوت و دست‌نکشیدن از روحیه آزادگی و دنیاگریزی و مهربانی و مردم‌نوازی از جمله درس‌هایی است که امروز و در آغاز سده پانزده خورشیدی می‌توان و باید از نظامی آموخت.
اگر کسی سخنان نظامی را راهنمای خویش بشناسد، نیاز نیست که چون شیوه لیلی و مجنون عشق را بیازماید اما می‌تواند تراز پای‌کارماندن و دست‌نکشیدن و جان بر سر آرمان خویش نهادن را از آنان بیاموزد آنگاه صحن جامعه ما از بسیاری جور و جفاها و کامرانی‌های بی‌بنیاد که مایه شرمساری است، پاک خواهد شد. هم‌چنان که حاکمان ما هم از برخی رفتارهای بهرام ساسانی بایست درس بگیرند. 
کتاب سراسر تصویر و آموزه نظامی در پیش چشم ما با نسیم ایام ورق می‌خورد و ما را به دیدن و دانستن و به‌کار بستن فرا‌می‌خواند.