چهارشنبه، ۵ اردیبهشت ۱۴۰۳
روزبه رحیمی:
در عشق باران می‌بارد
ریچارد براتیگان، علیرضا بهنام، شعر جهان ۱، انتشارات سرزمین اهورایی، تابستان ۹۱، ۳۵۰۰ تومان
به تازگی انتشارات «سرزمین اهورایی» دست به انتشار مجموعه عاشقانه‌های جهان زده است. نخستین جلد این مجموعه، عاشقانه‌های ریچارد براتیگان است. تاکنون سه مجموعه شعر از براتیگان ترجمه و چاپ شده است: لطفاً این کتاب را بکارید! (محسن بوالحسنی، سینا کمال‌آبادی)، دری لولا شده به فراموشی (یگانه وصالی‌فلاح)، عاشقانه‌های شاعر گمنام (علیرضا بهنام). این گزینه از میان هشت مجموعه شعر منتشر شده و شعرهای پراکندهی شاعر در گزینههای گوناگون انتخاب شده‌اند.
براتیگان متعلق به جنبش هنری بیت است و آثارش همواره بازتاب گسترده‌ای در میان خوانندگان و منتقدان داشت. فضای آثار براتیگان شباهت زیادی به زندگی شخصی او دارد. شعرهای اولیه‌اش را در کنار خیابان می‌فروخت. نخستین مجموعه شعرش با نام «لطفاً این کتاب را بکارید»، همراه بذرهایی از گیاهان مختلف که روی جلد چسبیده بودند پخش شد و سرانجام نیز در سال ۱۹۸۴ با شلیگ گلوله‌ای به زندگی خود به پایان داد.
برای پاسخ دادن در سپیده صبح
برای پاسخ دادن در سپیده صبح
موهایش را می‌چرخاند
به سمت در
یاد می‌گیرد، یاد می‌گیرد
که زندگی چیزی بیشتر است از
یک شانه تا شده
از من نپرس چرا دوستت دارم
نزّار قَبّانی، رضا عامری، شعرجهان ۲، انتشارات سرزمین اهورایی، تابستان ۹۱، ۳۵۰۰ تومان
نزار قبانی محبوب‌ترین شاعر جهان عرب و پرخواننده‌ترین شاعر عرب در ایران است. بسیاری از شعرهای این شاعر سوری با ترجمه‌های مختلف به فارسی برگردانده شده و همچنان مورد توجه مترجمان و خوانندگان است. نزار قبانی را شاعر زن و سیاست خوانده‌اند. او در تاریخ اول ماه مه ۱۹۸۸ در لندن در گذشت، و جنازه اش در «دمشق» به خاک سپرده شد.
«از من نپرس چرا دوستت دارم»، جدیدترین گزینه‌‌ی اشعار نزار قبانی، این‌بار با ترجمه‌ی رضا عامری منتشر شده است. پیش از این نیز اشعاری از «سعاد صباح» و «آدونیس» با ترجمه‌ی رضا عامری منتشر شده بود.
درخت
باش...
زنی خطرکردنی باش
تا وقتی در آغوشت می‌گیرم
دریابم ـ که بقایای درختی نیستی...
حرفی بزن...
چیزی بگو
آواز بخوان. گریه کن. بِزی. بمیر.
تا روزی درباره‌ام قصه‌ساز نکنند
که محبوبه قلبم... درخت بود...
زهر باش... افعی باش
جادو باش... رازناکی باش
تا باور کنم ـ بانوی من ـ
شاخه‌هایت، چوب نیستند...
ریشه‌هایت هیزم نیستند...
سیل شو
غرق شو...
تا درباره‌ی من قصه ساز نکنند
که با درختی معاشقه می‌کردم... (ص ۵۰)
عشق با پاهای چوبین
گونترگراس، علی عبداللهی، شعرجهان ۳، انتشارات سرزمین اهورایی، زمستان ۹۱، ۴۰۰۰ تومان
تا پیش از جنجالی که بر سر شعر گونترگراس علیه اسرائیل پیش آمد، کمتر کسی در ایران شعری از او خوانده بود. گونترگراس و طبل حلبی‌اش بسیار در ایران خواننده داشت اما مجموعه شعری از این نویسنده‌ی برنده‌ی جایزه‌ی نوبل منتشر نشده بود. «عشق با پاهای چوبین» مجموعه‌ای از عاشقانه‌های گراس است که با همت علی عبداللهی و همراه سه یادداشت درباره‌ی شعرهای‌اش منتشر شده است. در این کتاب علاوه بر شعرهای عاشقانه‌ی گراس شعرهای دیگری درباره‌ی بحران یونان و در انتقاد از اسرائیل منتشر شده است.
مضحکه در تخت دو‌نفره
رفتار تنهایی توی چشم می‌زند،
نمی‌خواهد تنها باشد.
تنهایی جست و خیزها دارد
خواهان تشویق است برای جست و خیزهاش.
تنهایی حوصله‌ی خودش را هم ندارد
به صدای خاراندن خودش گوش می‌دهد.
تنهایی خرید می‌کند: زنگوله، بوق
و وسایلی که سر و صدا راه می‌اندازند.
تنهایی بیرون می‌زند با خودش رو‌به‌رو می‌شود،
برای خودش دو قبضه سفارش می‌دهد.
تنهایی، تنها می‌خوابد
و هیچی مزاحمش نیست. (ص ۲۳)
واکنش‌ها
خوش ندارم خودم را تکرار کنم
این را طوطی گفت:
خوش ندارم خودم را تکرار کنم.
خداوند قابل اثبات است
این را قاضی گفت
و امضاء زد.
سرم درد می‌کند
این را من گفتم و
کفش‌هایم را کندم. (ص ۷۰)
فقط تو را دوست دارم
اِریش فِرید، علی عبداللهی، شعرجهان۴، انتشارات سرزمین اهورایی، تابستان ۹۱، ۴۰۰۰ تومان
اریش فرید احیاءکننده‌ی شعر سیاسی در دوران بعد از جنگ جهانی دوم و به‌ویژه در دهه‌ی شصت و هفتاد میلادی بود و شهرت خود را مدیون شعرهای این دوره از حیاتش است. اما آن‌چه در این مجموعه می‌خوانیم اشعار عاشقانه‌ی فرید هستند.
«عاشقانه‌ی فِرید عمیقاً انسانی، غیرپدرسالارانه و تساوی‌جویانه است. زن در شعـرهای عاشقانـه‌اش، گاه مهربان، امّا همـواره کنش‌گر، گاه‌عصبی، گاه زیباترین موجود زمینی و گاه تحمل‌ناپذیر است. یعنی‌همانی‌ست‌که هست.» (از مقدمه‌ی کتاب)
از اریش فرید تاکنون مجموعه‌های زیر ترجمه و منتشر شده است:
شاعر عشق، ن‍ب‍رد و زندگی (م‍ه‍دی س‍ردان‍ی، م‍ی‍رزاآق‍ا ع‍س‍گ‍ری)، شعر عاشقانه برای آزادی (م‍ح‍م‍د خ‍ل‍ی‍ل‍ی، ژی‍لا م‍ش‍ع‍ش‍ع‍ی)، شعرهای هشدار (سعید رضوانی)، عاشقانه‌های عصر خشونت (خسرو ناقد و باسم رسام)، م‍رگ را با تو س‍خ‍ن‍ی نیست (خسرو ناقد)، زندگی و شعر اریش فرید: بر ت‍ی‍غ‍ه ل‍ب‍خ‍ن‍د (خسرو ناقد؛ با ه‍م‍ک‍اری م‍ن‍ص‍ور اوج‍ی)، سکوت، آینده من است (علی عبداللهی).
رویای روزانه
چنان خسته‌ام
که تشنه که می‌شوم
چشم بسته
فنجان را کج می‌کنم
و می‌نوشم
زیرا چشم که باز کنم
فنجان سرجای خودش نیست
و من خسته‌تر از آنم
که بروم
و چای دم کنم
چنان بیدارم
که می‌بویم
و می‌نوازمت
و بعد از هر جرعه
به تو گوش می‌سپارم
با تو حرف می‌زنم
و بیدارتر از آنم
که چشم‌هایم را باز کنم
و بخواهم ببینمت
و ببینم
که آن‌جا نیستی. (ص ۱۸)
با این همه عاشقت بوده‌ام
غادهّ السمّان، موسی بیدج، شعرجهان ۵، انتشارات سرزمین اهورایی، زمستان ۹۱، ۳۵۰۰ تومان
غادهّ السمّان در ادبیات عرب چهره‌ی برجسته‌ای است. شعرهای او ستیزی دائمی است با عرف و سنت‌های حاکم بر جوامع عربی. زن در آثار این شاعر سوری هم‌پای مردان و حتا فراتر از آنان، از عشق و سیاست می‌گوید و جامعه را به نقد می‌کشد.
در ایران نام غادهّ السمّان با نام عبدالحسین فرزاد گره خورده است. فرزاد شش مجموعه از این شاعر سوری ترجمه کرده که از سوی نشر چشمه منتشر شده است: غم‌نامه‌ای برای یاسمن‌ها، ابدیت لحظه‌ی عشق، معشوق مجازی، در بند کردن رنگین‌کمان، رقص با جغد، زنی عاشق در میان دوات.
اغلب سروده‌های این دفتر، از کتاب «أشهد عکس الریح» برگزیده شده است.
قسم به دو لبی که در دستور کار تو است
گفتند به پاریس می‌آیی
پیراهنی نو خریدم
خودم را با حماقتم معطر کردم
با سادگی‌ام آراستم
و منتظرت ماندم.
وقتی یادداشت‌های روزانه جنگت را نشانم دادند
دیدم که در دستور کار تو
فقط یک زنم...
تو مرا از دست دادی
به‌خاطر یک مشت بازیچه
که فکر می‌کردی مرا به تو نزدیک می‌کنند.
تاریخ من با مردها این‌گونه است
فقط راستگویی معصومانه
مرا از پا می‌اندازد.
تو
در هر شهری زنی داری
زنی که فکر می‌کند
تنها عشق تو است
اما من
همرکاب این قافله نمی‌شوم
نمی‌خواهم با عشقم
به‌دنبال مرگم بروم. (ص ۲۴)
حمید
دوشنبه 23 دی 1398
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
