کد مطلب: ۵۸۹۶
تاریخ انتشار: یکشنبه ۹ فروردین ۱۳۹۴

سمینار ادبیات معاصر فارسی در دانشگاه بولونیا برگزار شد

رایزنی فرهنگی ایران ـ رم:  این همایش بین المللی که دپارتمان زبان‌ها، ادبیات و فرهنگ‌های نوین دانشکده تاریخ، فرهنگ و تمدن دانشگاه بولونیا و موسسه شهر کتاب تهران نیز در برگزاری آن مشارکت داشت، از ساعت ۱۰ صبح روز پنجشنبه ۱۲ مارچ ۲۰۱۵ (۲۱ اسفند ماه ۱۳۹۳) با مدیریت جلسه پروفسور مائوریتزیو پیستوزو و کارلو ساکونه  دو تن از برجسته‌ترین اساتید زبان و ادبیات فارسی ایتالیا، در محل سالن اجتماعات دانشکده تاریخ، فرهنگ و تمدن دانشگاه بولونیا آغاز گردید و در دو بخش تا ساعت ۱۹ ادامه یافت.

سخنرانان این همایش در بخش نخست، آقای علی اصغر محمد خانی (تهران)؛ خانم دکتر ناهید نوروزی (بولونیا) و خانم پروفسور ناتالیا تورنزلو Natalia Tornosello (ناپل) بودند و آقای دکتر ضیاء موحد (تهران)، خانم دکتر مردانی (بولونیا)، خانم پروفسور بیانکا ماریا فیلیپینی Bianca Maria Fillippini (تورین) و خانم دکتر اولین گراسسی Evelin Grassi (پاریس) نیز سخنرانان بخش دوم بودند.

در آغاز، مدیران جلسه ضمن خوشامدگویی به حضار پر شمار و سپاس از رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران بابت برگزاری این همایش و ارائه تاریخچه مختصری از مطالعات ایران‌شناسی و زبان و ادبیات فارسی در ایتالیا و دانشگاه خود، موضوع همایش و سخنرانان و مقالات ایشان را اجمالاً معرفی نمودند.

در ادامه پیام آقای قربانعلی پورمرجان؛ رایزن فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا به شرکت کنندگان در این همایش قرائت گردید. وی در پیام خود، ضمن ابراز تأسف از عدم امکان حضور در این همایش به واسطه هم زمانی آن با دیگر برنامه‌های ماه فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا، به حضار خیر مقدم گفته و با اشاره به قدمت و غنای ادبیات فارسی و پویایی آن در جریان تحولات سیاسی؛ علمی و... در طول تاریخ، ریشه داشتن ادبیات معاصر فارسی در ادبیات کلاسیک ایران را به مثابه مؤلفه پایداری این پویایی ارزیابی نمود.

وی در ادامه خاطر نشان نمود که بر این مبنا، تعیین مرز ادبیات معاصر و کلاسیک فارسی خالی از ابهام نخواهد بود و به‌‌ همان میزان که شیوه بیان سنایی در عصر خویش نوآورانه بوده است، ادبیات دوره مشروطه یا پس از جنگ جهانی دوم در ایران نیز جهش‌هایی بنیادین محسوب می‌گردند که واپسین آن‌ها، تحول بنیان‌های سیاسی؛ اجتماعی و... ایران در جریان انقلاب اسلامی بوده است و بر این مبنا، می‌توان ادبیات معاصر ایران را به دوره پس از وقوع انقلاب اسلامی راجع دانست که در جریان آن؛ به عنوان نمونه، مفاهیمی نظیر جایگاه زن، از معشوق صرف و فتان، به دیگر وجوه شایسته بانوی ایرانی ارتقاء یافته و در سایه فراز و نشیب‌های تاریخ معاصر ایران، در قالب ادبیات انقلاب؛ دفاع مقدس و... تبلور یافته است که در تأثیر و تأثری زنده‌تر با جریان‌های سیاسی و اجتماعی معاصر، به مدد توان فرهنگ دینی ایرانی-اسلامی، پویایی آن صد چندان شده است و خود چشم اندازی مطلوب برای فهم ظرایف دینی و عرفانی فرهنگ ایرانی – اسلامی را فراهم نموده است که غنای آن مرزهای ایران زمین را نیز درنوردیده و امواج آن به کشور ایتالیا نیز رسیده است که نشر مستمر آثار ادبیات فارسی در ایتالیا توسط بنگاه‌های انتشاراتی نظیر انتشارات سی و سه پل از مصادیق آن و برگزاری همایش جاری، محصول درک ضرورت پرداختن متخصصانه به ابعاد و ظرایف آن می‌باشد که انجام آن را به متخصصین حاضر در همایش واگذار نموده و استمرار برگزاری چنین همایش‌هایی را توصیه نموده و در خصوص همکاری در برگزاری ادواری آن در سال‌های آتی نیز از طرف رایزنی فرهنگی ج. ا ایران در ایتالیا اعلام آمادگی می‌نمایم. پایان بخش پیام رایزن فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا، تشکر از رئیس دپارتمان زبان‌ها، ادبیات و فرهنگ‌های نوین دانشکده تاریخ، فرهنگ و تمدن دانشگاه بولونیا و اساتید حاضر، بابت همکاری در برگزاری همایش بود.

 

در ادامه آقای پروفسور جوزپه ساساتللی Giuseppe Sassatelli رئیس دپارتمان زبان‌ها، ادبیات و فرهنگ‌های نوین دانشکده تاریخ، فرهنگ و تمدن دانشگاه بولونیا نیز ضمن ابراز خرسندی از میزبانی این همایش و سپاس از رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران بابت برگزاری آن، ادامه حمایت این رایزنی از کرسی‌های زبان فارسی در ایتالیا و گسترش آن‌ها حسب توان مندی‌های موجود را خواستار گردیده و به حضار خیر مقدم گفت.

با پایان یافتن سخنان پروفسور ساساتللی، پروفسور پیستوزو یکی از دو مدیر جلسه، به معرفی سوابق علمی علی اصغر محمدخانی پرداخت و وی مقاله خود با عنوان «از سعدی تا سپهری: واگرایی و هم گرایی‌ها بین ادبیات معاصر و کلاسیک فارسی» را ارائه نمود.  محمدخانی در مقاله خود با تأکید بر دشواری‌های ارائه الگویی یکپارچه از تاریخ ادبیات فارسی، ضمن ارائه تاریخچه‌ای مختصر از ادوار ادبیات فارسی در دوره معاصر آن، به ذکر نمونه‌هایی پرداخت که قوالب ادبیات کلاسیک فارسی در دوره معاصر استمرار یافته و از غنای زبانی این قوالب در آثار معاصری نظیر نثر دولت آبادی با الهام از بیهقی؛ تأثیر سیاق کلام در مرزبان نامه بر نوشته‌های طنز فریدون توکلی و وام گیری از شیوه روایت قصه در قصه جلال الدین رومی در مثنوی توسط بسیاری از داستان نویسان معاصر ایران بهره گرفته شده است. این اشتراک بنیادین به ویژه در نسبت نوشتار عرفانی سعدی و شعر نو سپهری مشهود است که بن مایه وحدت وجود در هر دوی آن‌ها مشترک بوده و موجبات ابتنای صنایع ادبی هر دو نویسنده بر تمثیل‌های ادبی‌ای را فراهم نموده است که استعاره بنیادین گل و ترکیبات برساخته از آن، نمونه‌ای برجسته از این اشتراک می‌باشد.

وی در ادامه و در جریان متن خوانی تطبیقی سعدی و سپهری به ذکر نمونه‌هایی از وجوه اشتراک و افتراق در استعاره‌های عرفانی بنیادین طبیعت گرای مبتنی بر بن مایه وحدت وجود در آثار دو نویسنده پرداخت و با تأکید بر وجه اخلاق گرای نوشتار سعدی و تطبیق آن با دغدغه‌های اجتماعی منطوی در شعر سپهری، بیان داشت که همچون سعدی که بوستان را به توصیف جهان آرمانی و گلستان را به توصیف دنیای واقعی‌اش اختصاص داده است؛ در ساختار معنایی مشابهی، انسان سپهری نیز در نسبت‌اش با جهان تنها از رهگذر شفقت توفیق می‌یابد، اگر چه حسب نوگرایی‌ای ناگزیر و متأثر از جریان‌های ادبی هم زمان خود، تفاوت‌هایی را نیز به نمایش می‌گذارد. وی در خاتمه، دلیل انتخاب موضوع مقاله خود را شرکت یکی از برجسته‌ترین سعدی‌شناسان ایران (دکتر ضیاء موحد) و مترجم ایتالیایی اشعار سهراب سپهری (دکتر ناهید نوروزی) در این همایش اعلام نمود که می‌توانند به تعمیق بحث در خصوص این مطالعه تطبیقی یاری رسانند.

با پایان یافتن سخنان  محمدخانی، دکتر ناهید نوروزی مقاله‌ای را تحت عنوان «پرندگان در اشعار سپهری: یک خوانش نمادین» به زبان ایتالیایی ارائه نمود که منطوی تدقیق تعریف نماد و نمادگرایی در مطالعات نقد ادبی معاصر و ارائه معرفت شناسی‌ای متناظر آن بود که بر مبنای آن و چنان که در سنت ادب فارسی نیز به نظامی راجع است، شعر از حیث ابتناء بر الهام در رتبه‌ای مادون؛ اما هم منشاء با وحی پیامبر قرار دارد و در طیفی از خرد؛ فهم و ادراک حسی و... شاعر، الهام شعری خود را همچون نگاه یک ناظر فضایی که البته تحلیل‌های روان تحلیل گرانه را نیز بر می‌تابد، در فاصله از مخاطب وجهت روایت برای او، ناگزیر در قوالب نمادینی بازروایی می‌نماید که صورت مخیل آن در شعر سپهری، پیکر پرنده به خود گرفته است.

 وی در ادامه ضمن متن خوانی از اشعار سپهری و ذکر نمونه‌هایی از کارکرد نماد پرنده در نوشتار او، به تشریح نسبت این نماد با چشم انداز فراسویی معرفت‌شناسی الهام گرای حاکم بر شعر سپهری و وجه رهایی بخش آن و بی‌واسطگی چشم انداز پرنده برای روایت این معرفت الهامی پرداخت و نسبت آن را با استعاره‌های بنیادینی نظیر «روح خدا»؛ «سفر» و... در شعر وی تحلیل نمود و ضمن تأکید بر کارکرد روایی این نماد از حیث سبک‌شناختی در توانایی‌ای که برای چرخش روایت به شاعر می‌دهد، محتوای معرفت‌شناختی آن در سطوح فهم محض و آگاهی متعالی را تا پس زمینه‌های مبهم و رازورزانه‌اش تشریح نمود. وی در خاتمه سخنان خود با ارائه تاریخچه مختصری از سنت بهره گیری از نماد پرنده در ادبیات کلاسیک فارسی و ذکر مصادیقی از آن در آثار ابن سینا؛ عطار؛ حافظ، رومی، نجم الدین کبری و...، طبقه بندی خود از نماد‌شناسی پرنده در اشعار سپهری در کارکردهای نمادینی نظیر روح مطلق یا متشخص؛ مراتب آگاهی؛ عنصر رهایی بخش و... را عرضه و به طور موردی نیز نماد‌شناسی وابسته به پرندگان خاصی نظیر هوبره؛ سهره و... را در شعر سپهری تشریح و در خاتمه تلاش نمود که این طبقه بندی را در نسبت با دیگر استعاره‌های بنیادین شعر سپهری نظیر «سفر و مسافر»؛ «کودک» و... تحلیل نماید.

آخرین سخنران بخش نخست این همایش خانم پروفسور تورنسللو بود که پس از معرفی سوابق علمی‌اش توسط پرفسور ساکونه، مقاله خود با عنوان «نوآوری ادبی فارسی: نگاهی به پیوند بازگردنده به بنیان‌ها» را به زبان ایتالیایی ارائه نمود. پروفسور تورنسللو ضمن ابراز خرسندی از شرکت در این همایش و تأکید بر اینکه تعداد متخصصین ادبیات معاصر ایران در ایتالیا چندان پرشمار نیست، سخنان خود را با مرور اجمالی نظریات در خصوص ادبیات معاصر ایران آغاز نمود و ضمن تشریح مؤلفه‌هایی نظیر سیر تحولات اجتماعی و سیاسی ایران دوره قاجار و پهلوی که نوگرایی ادبی این عصر را ناگزیر ساخته است، مواجه ایران‌شناسان تأثیر گذار معاصر ایتالیایی نظیر بائوزانیBausani با ادبیات فارسی را به این دوره راجع دانست. وی در ادامه ضمن معرفی ساختار ادواری تاریخ ادبیات فارسی بر مبنای ویژگی قافیه محور؛ اندرزنامه محور یا... آن در دوره کلاسیک، با مرور ادوار تاریخ معاصر ادبیات فارسی از جمالزاده تا زمان حاضر، این ادبیات را روایت محور و عمدتاً داستان‌پرداز ارزیابی نموده و ویژگی برجسته آن را توان برقراری ارتباط با آحاد مختلف فارسی زبانان و اقشار مختلف جامعه از رهگذر پرداختن به مفاهیم مشترکی نظیر آزادی؛ ملیت و... دانست که عمدتاً با نوعی خودآگاهی تاریخی در خصوص تاریخ خود و تحلیل توانمندی‌ها و صنایع و قوالب ادبی آن همراه بوده و در ساختار ارجاعی‌اش؛ با نوآوری‌های خلاقانه، شیوه‌های بیان معاصر را صورت بندی نموده است و در این صورت بندی؛ حسب مردم گرایی‌اش، در حد تصنیف و سرود به مخاطب خود نزدیک شده است و به تولد شعر وطنی انجامیده که محتوای آن عمدتاً بن مایه‌هایی از یادآوری مستمر گذشته درخشان ایران را در بر داشته است. وی قالب نوشتاری مؤثر بر چنین موضع گیری‌ای را به ویژه سنت سفرنامه نویسی معاصر ایران دانست که برمبنای آن همواره سفرنامه نویس در مواجهه با جوامع اروپایی از نوعی عدم تناسب با پیشرفت‌های روز دنیا گلایه‌مند بوده و بر نوعی گذشته درخشان و تلاش برای احیاء آن تأکید می‌ورزد. وی در خاتمه با بررسی تحلیلی سفرنامه‌های «کتاب احمد» و... به تشریح چگونگی تأثیر انتخاب قالب روایت داستانی در اکثریت این سفرنامه‌ها، بر محوریت یافتن روایت داستان سرا در ادبیات انتقادی معاصر ایران پرداخت.

بخش نخست این همایش با جمع بندی پروفسور پیستوزو به پایان رسید که در خاتمه سخنان خود با اشاره به اینکه خوان گستردن و مه‌مان نوازی از شاخصه‌های فرهنگ ایرانی است، بیان داشت که برگزاری همایشی در خصوص ادبیات معاصر فارسی که هم چنان مانند دوره کلاسیک خود، در کار انتقال بن مایه‌های فرهنگ ایرانی - اسلامی می‌باشد، نمی‌تواند بیگانه از این فرهنگ غنی عمل نماید و بر این اساس، دپارتمان زبان‌ها، ادبیات و فرهنگ‌های نوین دانشکده تاریخ، فرهنگ و تمدن دانشگاه بولونیا نیز به تأسی از فرهنگ مه‌مان نوازی ایرانی، کلیه دانشجویان و اساتید شرکت کننده در این همایش را به ضیافت نهار دعوت می‌نماید.

نخستین سخنران بخش دوم این همایش دکتر ضیاء موحد بود که پس از معرفی سوابق علمی وی توسط پروفسور پیستوزو، مقاله‌ای تحت عنوان «آیا شعر نوی فارسی تحت تأثیر شعر معاصر غرب است؟» را ارائه نمود.

وی در آغاز سخنان خود با نقل قول از یکی از برندگان اروپایی جایزه جهانی ج. ا. ایران در تهران با مضمون عدم اعتبار ادبیات معاصر ایران و عدم اصالت آن به واسطه ریشه داشتن‌اش در ادبیات معاصر اروپا، مقاله خود را تلاش برای بررسیدن این ادعا و پاسخ به آن معرفی نمود. وی ضمن تأکید بر ترجمه ناپذیر بودن شعر؛ به ویژه شعر پارسی به واسطه وجود ردیف علاوه بر قافیه در ساختار آن و وجه موسیقیایی‌اش، لحن را قربانی نخست ترجمه دانست و با نقل قول کلامی از ویتگنشتاین با مضمونی مشابه، ترجمه یک متن ادبی؛ مگر موارد استثنایی نظیر برگردان انگلیسی فیلدز جرالد از رباعیات خیام را خارج از حوزه ادبیات ارزیابی نمود.

 دکتر موحد با تشریح اجمالی ساختار صوری و آوا‌شناسی ادبیات فارسی و نقش عوامل انضمامی و جریان‌های سیاسی و تداعی معانی وابسته به آن، بیان داشت که قصد دارد با تدقیق این ساختار نشان دهد که در غالب نظریات در خصوص تأثیر ادبیات اروپایی بر ادبیات معاصر فارسی اندکی اغراق شده است. وی در ادامه با تشریح نقش آغازگرانه نیمایوشیج در شعر نو فارسی که از انتشار کتاب «ققنوس» او قریب به ۹۰ سال سپری گردیده است به تحلیل مؤلفه‌های درون ساختاری‌ای نظیر پایان بندی قافیه‌ها در شعر وی پرداخت که در آثاری نظیر «افسانه» حتی مرجع بسیاری از شعرای کلاسیک گوی هم دوره وی نیز بوده است. وی این قوالب و شیوه‌های بیان را از ساختار زبان فرانسه بیرون دانست و چنین استدلال نمود که: چگونه تأثیر ادبیات فرانسوی در آثار بسیاری از ادبای ایرانی که با فرهنگ و جامعه و ادبیات فرانسه ارتباط مستقیم داشته‌اند؛ نظیر ناتل خانلری و... مشاهده نمی‌گردد؛ اما نوآوری ادبی معاصر ایران در شعر نیما که هرگز از ایران خارج نشده بود و در تماس مستقیم با فرهنگ و جامعه فرانسه نبود، به ادبیات فرانسوی نسبت داده می‌شود؟ بر این مبنا به نظر می‌رسد که نوآوری در ادبیات معاصر ایران عمدتاً ریشه‌های درون ساختاری داشته و از تکرار کمی قوالب ادبیات کلاسیک فارسی و عدم امکان تکرار پذیری آن به شیوه سابق و نوآوری در آن، حسب نیاز‌های انضمامی نشأت گرفته است که موجب گردیده، نیما یوشیج یک دهه پیش از نخستین شاعر نو‌پرداز عرب به نوگرایی در شعر فارسی مبادرت ورزد؛ هر چند دیر‌تر از هم تایان عرب زبان خود در اروپا شناخته شده است. دکتر موحد در ادامه با نقل قولی از نیما یوشیج پس از کودتای ۱۹۵۳ م. با مضمون امیدوارانه‌ی امکان ادامه شعرسرایی در قوالب رمزی حتی در ایران پس از کودتا، به تشریح تبدل فضای امیدوارانه حاکم بر شعر او به فضای ناامیدی حاکم بر شعرای دنباله رو وی نظیر مهدی اخوان ثالث و احمد شاملو پرداخت که به ویژه آثارشان حائز خصایصی است که در نسبت با سادگی ساختار شعر فروغ فرخزاد یا سهراب سپهری، برگردان این آثار را دشوار ساخته و علت عدم آشنایی با ایشان به ویژه در ایتالیا نیز، ترجمه ناپذیری آثار ایشان بوده است. وی در ادامه با بازخوانی تاریخ ادوار ادبیات معاصر ایران در پس زمینه تحولات عصر مشروطه و آغاز دوره پهلوی تا خلع رضاخان و شروع دوره پهلوی دوم؛ به موازات رخدادهای بین المللی‌ای نظیر انقلاب اکتبر روسیه یا دو جنگ جهانی و... پی گیری این تحولات توسط نیما یوشیج و مراودات وی با سیاستمداران عصر خویش را مستند ساخته و علاوه بر اصالت وجه ساختاری، بر اصالت محتوایی مضامین شعر وی نیز تأکید نمود و با نقل فقره‌ای از این شاعر که در آن بر تأثیر پذیری شیوه‌های بیان‌اش از مطالعات در خصوص فرهنگ‌های دیگر تأکید نموده است؛ نقد مهدی اخوان ثالث در این خصوص، مبنی بر درون ساختاری بودن وزن در شعر نیما و اقتباسی بودن محتوا در آن را به چالش کشید و مایه همه بدعت‌های نیما را در وزن آهنگ شعر وی دانست که همواره درون ساختاری و در نسبت با سنت ادبیات فارسی بوده است و بار دیگر این پرسش را مطرح نمود که آیا شعر نیما را بالتمامه تحت تأثیر شعر فرانسه دانستن، اغراق آمیز نیست؟ خاتمه بخش سخنان دکتر موحد قرائت دو برگردان فارسی از یکی از اشعار کوائیزومودو Quasimodo شاعر ایتالیایی بود که به تأیید فارسی-ایتالیایی زبانان حاضر در همایش، هیچ یک از این دو برگردان با اصل شعر در زبان ایتالیایی نزدیکی نداشت و مؤید ترجمه ناپذیری برخی اشعار و عدم پذیرش ترجمه صرف خواندن شعر نوی نیمایی از ادبیات معاصر فرانسه بود. وی به سخنان خود چنین پایان داد که: ما در برگردان شعر کوتاهی ننموده و از خوانش آن لذت نیز برده‌ایم؛ اما در ‌‌نهایت بسیاری از اشعار مگر در مواردی استثنایی، ترجمه ناپذیر باقی می‌مانند و امید است با گسترش مناسبات فرهنگی؛ به مدد مهاجرینی که زبان مادری و زبان جامعه مقصد خود را به نیکی زیسته‌اند، این برگردان‌ها با متون اصلی قرابت بیشتری بیابند.

سخنران بعدی این همایش خانم دکتر مردانی بود که مقاله‌ای با عنوان «شعر و سرود آدمیان: نگاهی به شاعرانگی ضیاء موحد» را ارائه نمود که به نوعی بزرگداشت این شاعر نو‌پرداز ایرانی و معرفی اشعار وی به مخاطبین ایتالیایی از رهگذر قرائت برگردان‌های ایشان از این اشعار به زبان ایتالیایی بود. وی با سپاس از برگزارکنندگان همایش و تأکید بر دشواری سخن گفتن از شعر یک شاعر در پیشگاه او، شعر موحد را به سنت شعر نوی نیمایی راجع دانست که با نگاه به زمانه وی، در گذر از جریان‌های جهانی و بومی فلسفی، اجتماعی و سیاسی و تأثیر پذیری از جغرافیا و زیست محیط شاعر و مسائل مبتلا به آن، هویت اندیشمند و انسان گرای منحصر بفرد خود را نیز پذیرا گردیده و بی‌غفلت از مؤلفه‌های انضمامی و بالفعل زیست جهانش، این همه را در پس زمینه‌ای هستی‌شناختی می‌نگرد و رخدادی که در بخشی از جهان واقع گردیده است را در پس زمینه‌ی جایگاه تاریخی و جهانی آن، به شیوه اندیشمندانه و انسانگرایانه بازروایی نموده و علی رغم قالب ساده گرا و می‌نیمال شعر، با کاربردی فاخر از این قالب، شعر را تا پیچیده‌ترین انتزاعات از مفاهیم بنیادینی چون زمان و مکان پیش می‌برد و شیدایی شاعرانه را با فهمی عمیق از منطق و هندسه جهان رو در رو می‌سازد که ضرب آهنگ آن هیجان شاعر از این تجربه است که خود در سنت ادبی‌ای ریشه دارد که به شاعر-اندیشمندان برجسته‌ای چون خیام باز می‌گردد و علاوه بر اینکه یک ساختار ادبی اصالتاً فارسی است، به گونه‌ای اندیشگی بومی ایرانی نیز راجع است که با اخذ شیوه‌های بیان می‌نیمالیستی، بازی‌های وابسته به نمادگرایی‌ای را فعال می‌سازد که هر عبارت ساده را به کانون بازی‌های بی‌پایان متن مبدل می‌نماید و از این حیث، علی رغم ریشه‌های ژرف در ادبیات کلاسیک فارسی، به ساختار و محتوای خود با نگاهی نوین و پیشرو می‌نگرد و بر ادبیات معاصر ایران نیز تأثیرگذار بوده است. وی در خاتمه بیان داشت که شعر موحد به واسطه محوریت پی رنگ دهر و مؤلفه‌های انتزاعی ساحت‌های زمانی و مکانی وابسته به آن، از یک سو در بستگی این ساحت‌ها با ساحت وجودی شاعر، امضاء نانوشته او در لحن شاعرانگی‌اش را در عینیت با اثر رقم می‌زند و از سوی دیگر، شاعرانگی در ساحت‌های انتزاعی نوعی انسان، موجبات رسیدن به زبانی جهانی را فراهم می‌سازد. با پایان این بخش از سخنان ایشان، بخش دوم اختصاص داده شده به بزرگداشت دکتر ضیاء موحد در این همایش برگزار گردید که در جریان آن، استاد زبان فارسی دانشگاه بلونیا، منتخبی از اشعار موحد را به زبان فارسی قرائت نمود و یک آواپیشه ایتالیایی، برگردان‌های ایتالیایی از این اشعار را اجرا نمود که این بخش از همایش به شدت مورد استقبال و تشویق حضار قرار گرفت.

پس از بخش شعر خوانی، نوبت به خانم پروفسور بیانکا ماریا فیلیپینی Bianca Maria Filippini و مقاله وی تحت عنوان «پیشرفت‌های اخیر در داستان سرایی معاصر» رسید که عمدتاً به بازروایی فعالیت‌های زنان نویسنده معاصر ایرانی و تحول حضور نقش زنانه از این رهگذر و بر هم کنش این دو مؤلفه بر یکدیگر اختصاص داشت. وی با ارائه گزارشی از ادبیات ایدئولوژیک ایران دهه‌های ۶۰ و ۷۰ م. تحت تأثیر جریان‌های انقلابی آن زمان و نقش نهادهایی نظیر کانون پرورش فکری کودک و نوجوان در این راستا، به تغییر مناسبات کمی و کیفی نویسندگان زن و حضور شخصیت‌های زن در آثار ایشان و زنان مخاطب این آثار پرداخته و این مناسبات را در جریان انقلاب اسلامی و ادبیات سال‌های جنگ تحمیلی پیگیری نموده و در پس زمینه اشنتراکات و افتراقات این آثار با دیگر آثار مردان نویسنده ایرانی، از رهگذر متن خوانی این آثار، به ترسیم ساختاری پرداخت که در جریان آن، با افزایش شمار نویسندگان زن ایرانی و مخاطبین ایشان، تصویر زن محکوم به سرنوشت نخستین نسل زنان نویسنده ایرانی، جای خود را به زن مخیری داده است که در حوزه اختیارت خود به فراز و نشیب روایی داستان نیز دامن می‌زند.

 بخش بعدی سخنان پروفسور فیلیپینی به معرفی انتشارات سی وسه پل ایتالیا به مدیریت خانم فلیچتا فررا رو Felicetta Ferraro اختصاص داشت که پروفسور فیلیپینی نیز شخصاً در فعالیت‌های آن مشارکت دارد. وی با ارائه گزارشی از آثار ترجمه شده و انتشار یافته توسط این انتشارات، خط مشی انتشارات سی و سه پل را معرفی تصویر واقعی ایران معاصر از رهگذر ادبیات معاصر آن؛ فراسوی وارونه نمایی‌های رسانه‌های بین المللی ارزیابی نمود و پیش نهاد کرد که در کنار آثار کلاسیک ادبیات فارسی، آثار ادبیات معاصر ایران نیز به عنوان آثاری زیبا و ارزنده و در عین حال ضروری برای شناخت واقعیت ایران معاصر خوانده شوند.

با پایان یافتن سخنان پروفسور فیلیپینی، پروفسور ساککونه یکی از مدیران این جلسه نیز با تأیید ضرورت مطالعه آثار ادبیات معاصر ایران در ایتالیا، گزارشی اجمالی از آثار ادبی ترجمه شده در این حوزه را ارائه نموده و به مجله اینترنتی تحت مدیریت خود «میخانه» نیز به عنوان مرجعی برای به روز آمد سازی اطلاعات در این خصوص اشاره کرد.

سخنران پایانی این همایش، خانم دکتر گراسسی بود که مقاله‌ای را در خصوص ادبیات پارسی گویان تاجیکی در دوره اتحاد جماهیر شوروی ارائه نمود. وی با معرفی اجمالی کشور تاجیکستان به عنوان تنها کشور پارسی گوی آسیای میانه، به تشریح ساختار کلمات دخیل روسی در این زبان و تأثیر پذیری ادبیات تاجیکی از ادبیات اتحاد جماهیر شوروی در دوره حکومت استالین و خروشچف پرداخت و با تشریح قالب‌های داستان بلند تاریخی؛ داستان کوتاه و داستان روان‌شناختی تاجیکستان در این دو دوره، سرآمدان ادبیات معاصر فارسی در این کشور را نیز به اختصار معرفی نمود.

در پایان این همایش، پروفسور پیستوزو مدیر جلسه، ضمن سپاسگزاری از رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا بابت برگزاری این همایش بین المللی، از برپایی آن در دانشگاه بولونیا در این سطح و با این میزان استقبال، ابراز خرسندی نمود و بیان داشت: بدیهی است که دانشگاه بولونیا که از پیشگامان مطالعات شرق‌شناسی و ایران‌شناسی در ایتالیا بوده است؛ در میزبانی نخستین همایش بین المللی ادبیات معاصر در ایتالیا نیز پیش قدم باشد. وی خاطر نشان نمود که اختصاص لا اقل یک روز کامل به برگزاری این همایش ضرورت داشته و دانشجویان زبان و ادبیات فارسی این دانشگاه نیز قرار است تحقیقاتی را در خصوص هریک از مقالات ارائه شده در این همایش به انجام رسانند. وی در خاتمه بیان داشت که در جریان برگزاری این دوره از همایش ادبیات معاصر فارسی؛ در میان پارسوگویان جهان، به ادبیات تاجیکی نیز پرداخته شد که جا دارد در دوره‌های آتی بخشی نیز به ادبیات فارسی در افغانستان اختصاص یابد.

دکتر محمد خانی نیز در جریان جمع بندی پایانی خود، ضمن سپاسگزاری از دانشگاه میزبان و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا در برگزاری این همایش، از حضور اساتید و استقبال چشم گیر و پرشمار دانشجویان ابراز خرسندی نمود و بیان داشت که پایان این همایش، آغاز مجموعه همکاری‌ها و فعالیت‌های آتی‌ای خواهد بود که می‌توانند در قالب فراهم سازی متقابل فرصت‌های مطالعاتی و راه اندازی یک پایگاه اطلاع رسانی فرهنگی-هنری-ادبی دو زبانه فارسی-ایتالیایی و... ادامه یابد. وی در پایان با اشاره به ترجمه یک دوره کامل تاریخ ادبیات ایتالیا و انتشار آن در ج. ا. ایران و برپایی کارگاه ادبیات ایتالیایی در محل شهر کتاب، پیشنهاد برگردان یک دوره تاریخ ادبیات فارسی به زبان ایتالیایی و برگزاری کارگاه مشابه ادبیات فارسی در ایتالیا را ارائه نمود.

شایان ذکر است که این همایش بین المللی که توسط رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و میزبانی دانشگاه بولونیا در ایتالیا برگزار می‌گردید، یکی از مجموعه برنامه‌های ماه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ایتالیا بود که سفر وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی ج. ا. ایران به ایتالیا و امضاء برنامه اجرایی همکاری‌های فرهنگی ج. ا. ایران و ایتالیا و افتتاح هفته سینمای ایران در خانه سینمای شهر رم و افتتاح نمایشگاه آثار هنرمندان معاصر ایران در موزه هنرهای شرقی شهر رم نیز بخش‌های دیگر آن را تشکیل می‌داد. سلسله برنامه‌های رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در ایتالیا به مناسبت ماه فرهنگی ج. ا. ایران در این کشور، با رونمایی از منشورات این رایزنی؛ اجرای کنسرت موسیقی سنتی ایرانی و... در روزهای آتی ادامه خواهد یافت.

0/700
send to friend
مرکز فرهنگی شهر کتاب

نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸

تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲

 

 

 

تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.

 

عضویت در خبرنامه الکترونیکی شهرکتاب

Designed & Developed by DORHOST