ایران: اردیبهشت ۱۳۹۶ ایتالیا میهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران است و همایش «آرمان ایران؛ بزرگداشت گراردو نیولی ایران شناس ایتالیایی» در
راستای همین برنامه ترتیب داده شده است. در واقع ایتالیا نخستین کشور اروپایی است
که در این رویداد مهم، میهمان ویژه میشود و امسال این افتخار برای ما است و دوستان
ما در وزارت فرهنگ و خارجه ایران از ما خواستند تا به همان بازه زمانی محدود نشویم
و سلسله نشستهایی را تا آن زمان در جهت آشنایی مخاطبان ایرانی از فرهنگ ایتالیا
برگزار کنیم. این همایش هم در ادامه سلسله نشستهایی است که از نوامبر سال گذشته
آغاز شد که به نوعی درهمین مسیر فرهنگی قرار میگیرد و از ارزش بالایی برخوردار
است. چون موضوع بحث شخصیت مهمی به نام «گراردو نیولی» است و از این رهگذر میتوانیم
تفاهم فرهنگی میان مردم ایران و ایتالیا را به نمایش بگذاریم. شاید به کلیشه تبدیل
شده باشد که ما علاقهمند به همکاریهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی هستیم اما نخستین
کلمهای که آن را برجسته میکنیم «فرهنگ» است؛ چون همه چیز از فرهنگ نشأت میگیرد.
اگر دولتها بخواهند در حوزه سیاست تعامل داشته باشند، بسترساز، فرهنگ است و باید
ملتها، فرهنگ هم را بشناسند تا بتوانند روابط خود را بر آن اساس پایهریزی کنند.
فکر میکنم این همایش که به گراردو نیولی اختصاص داده شده نشان خواهد داد چه تفاهم
فرهنگی خوبی میان دو ملت برقرار است. چون تفاهم میان دو فرد سریع و در لحظه است
اما گاهی روابط به این سرعت میان دو نفر برقرار نمیشود و بواسطه نیاز است که این
واسطه، فرهنگ است.
نخبگان و دانشمندان دو کشور مطالعات خود را درباره علاقه
زیاد به دیگری تا امروز به انجام رساندهاند. حال تصور میکنم بحثهایی که از
رهگذر اندیشههای پروفسور نیولی مطرح میشود نشان میدهد که چگونه این تفاهم سریع و
بیواسطه اتفاق میافتد و فکر میکنم برای مخاطبان ایرانی جالب توجه باشد که
بدانند ایران از نظر یک ایتالیایی چگونه دیده شده است. به بیان دیگر همه ملتها
درباره خودشان تحقیق میکنند و البته گاهی توسط اندیشمندان کشور دیگر هم مورد
مطالعه قرار میگیرند. مهم است که ملتهای دیگر درباره هم چه فکر میکنند. درباره
ایتالیاییها، نظرات دیگران به ما بزرگوارانهتر و بخشندهتر از آن چیزی است که ما
نسبت به خودمان داریم، شاید خارجیها ایتالیا را بیشتر از خود ما دوست دارند. و
حال کنجکاوی برانگیز خواهد بود که بدانیم این دیدگاه از طرف پروفسور نیولی نسبت به
ایران چگونه است. معمولاً در دیدگاههایی که ناظران بیرونی به آن میاندیشند و
تأکید میکنند، مسائلی هست که خود افراد در درون یک فرهنگ، خیلی سریع متوجه
آن نیستند و حال، این نگرش از دیدگاه روشنفکرانه و خردمندانه بیرونی، کنجکاوبرانگیز
و دلفریب خواهد بود.
*متن سخنرانی در همایش «آرمان ایران؛ بزرگداشت گراردو
نیولی ایران شناس ایتالیایی» که در مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی ایراد شد و
اختصاصاً در اختیار «ایران» قرار گرفت.