ایران: با توجه به شرح احوال و زندگی حسینگلگلاب، سراینده سرود
«ای ایران»، دلیل حضور تأثیرگذار او در فرهنگستان ادب و زبان فارسی که در
۱۴ اردیبهشت ۱۳۱۴ خورشیدی در تهران تأسیس شد، ملموستر
میشود. او فردی است که در نقطه کانون علوم انسانی و تجربی قرار گرفته بود. درک
مفاهیم علم حقوق، ادبیات ایران (که خود شامل منطق و فلسفه و عرفان و نجوم وتاریخ
است)، موسیقی از یک سو و تسلط بر زبانهای
عربی، روسی و فرانسه و انگلیسی، از سوی دیگر، به همراه بهرهگیری از واکاوی مفاهیم
زبان شناسی در کنار پژوهش تاریخ (کتاب تاریخ هخامنشیان ایشان هنوز چاپ نشده است)
در برابر همه هنرهای تجسمی و تخیلی و مستظرفه چون عکاسی و نقاشی و نوازندگی، او را
برای انتخاب واژگان یاری میرساند. او همانگونه که به معادلیابی واژگان دوشادوش همکاران
خود میپرداخت، با بهرهگیری از علوم متنوع مذکور، بر ریخت شناسی و هارمونی واجهای
واژهها توجه داشت. این نوع عملکرد هرگز به این صورت هم نبوده است که فرهنگستان
نخست و دوم، تمامی مساعی خود را بر این امر قرار داده باشند که از زبان فارسی،
عربی زدایی کنند. کما اینکه یکی از اتهاماتی که به عملکرد فرهنگستانهای نخست و
دوم نسبت داده میشود، چنین است که اعضای محترم آنها، با هدایت پهلوی نخست، سعی در
پالایش جبری زبان فارسی داشتهاند! برای روشن شدن موضوع کافی است سفری به تاریخ
بکنیم و بخشی از سخنان «رشید یاسمی» را در جلسه عمومی فرهنگستان در باب زبان فارسی
در هندوستان را مطالعه کنیم. وی بهعنوان گزارش سفر خود در روزنامه اطلاعات مورخه ۲۳ خرداد ۱۳۲۳، نوشته است: «بعضی از فضلای هند فرهنگستان ایران را درست نمیشناختند
و آن را علت عمده تحول زبان فارسی و اخراج کلمات عربی میشمردند. این بنده در
کنفرانس مطبوعات بمبئی و همچنین در تالار دانشگاه علیگر اهمیت مخصوص فرهنگستان را
که برای صیانت زبان فارسی از تطاول اصلاحات اجنبی تأسیس شده و خدمتی که این دستگاه
علمی به زبان فارسی کرده است بیان کردم. چون ناشناسان بدخواه چنین وانمود کرده بودند
که ایرانیان میخواهند لغت عربی را از سخن خود خارج سازند. توضیح دادم که این امر
نه ممکن است و نه مطلوب. عدم مطلوب از اینرو است که عربی از هزاران سال پیش به
وسیله استادان زبان و فصحای ایرانی در فارسی داخل شده و در کتب و اسناد تاریخی و ملی
ما مهر شده است و بیرون کردن عربی اگر هم ممکن بود، مثل خارج کردن نمک از طعام و
فلفل از کاری (خورش هندی) است که پس از آن چیزی بیمزه به جای خواهد ماند و
کسی به دست خود ثروت خود را تباه نمیسازد.»
کتاب مصور «مرز پرگهر»، به کوشش هومن ظریف که به زندگی
«حسین گلگلاب» میپردازد، با حضور هما گل گلاب (دختر استاد)، امروز ساعت ۱۸ در گالری «آ» واقع در
خیابان کریمخان، خیابان آبان، کوچه ارشد رونمایی میشود.