وسوسه، نمایشنامه‌ای از واسلاو هاول

واسلاو هاول در درآمدی بر نمایشنامه‌ی «وسوسه»، درباره‌ی اثر خود نوشته است: «این نمایشنامه در مورد علم، سحر، جادو و خرافه نیست. نمایشنامه در مورد مردم، زندگی و جامعه است؛ مثل همه‌ی نوشته‌های قبلی من. اگر قرار باشد به نحوی ساده و به طور خلاصه چیزی در مورد معنا و پیامش بگویم، شاید بهتر باشد بگویم نمایشنامه‌ای است در مورد پیچیدگی‌ها، خطرات، بدی‌ها و چیزهای بی‌اهمیت زندگی روزمره.»

نمایشنامه‌ی وسوسه، اثر وسلاو هاول را را رضا میرچی از زبان چکی ترجمه کرده است. در آغازِ درآمدی که به کتاب افزوده شده، می‌خوانیم: «هاول پس از آزادی از زندان در بهار ۱۹۸۳، سه نمایشنامه نوشت که جایگاه مهمی در میان کارهای نمایشی او پیدا کرد (لارگو دسیلاتو، وسوسه و بازسازی). در آن زمان مهم‌ترین دغدغه‌ی ذهنی او بررسی امکان نوآوری در دورانی بود که شرایط تاریخی در آن به‌سرعت تغییر می‌کرد. مسئله‌ی دیگر، رابطه‌ی بین دو بعد از شخصیت هاول بود. نخست به عنوان نمایشنامه‌نویسی که در جهان فراواقعی قرار دارد و سپس به عنوان شهروندی پویا در دنیای واقعی که زندگی خود را صرف کنش سیاسی کرده است.»

در بخش درآمد، مطالبی به نقل از هاول، درباره‌ی این نمایشنامه‌ آمده است. هاول این موارد را در مصاحبه‌ها و نامه‌نگاری‌هایش بیان کرده است. وی می‌نویسد کسانی با خواندن نمایشنامه چندان هیجان‌زده نشده‌اند، اما وقتی نمایش را دیده‌اند، نظر خود را تغییر داده‌اند. هاول می‌نویسد: نمایش در واقع برای صحنه نوشته شده، نه برای خواندن. در عمل به‌ گونه‌ای نوشته شده تا بعد، تئاتر به آن معنی و حس دهد. نمایش وسوسه را در پاییز ۱۹۸۵ نوشته‌ام. شاید سریع نوشتن من پس از آزادی از زندان، درواقع برای حفاظت از خودم، فرار از ناامیدی و در حکم سوپاپ اطمینانی بود که باید آن را باز می‌کردم.

ایوان مارتین یروس، منتقد هنری اهل چک، درباره‌ی این نمایشنامه نوشته است: پیام این نمایش این است که با شیطان نمی‌توان همکاری کرد. هاول با تأیید سخن او می‌نویسد: من با نشان دادن سرانجام همکاری با شیطان، به  او کمک می‌کنم. آندر گلوکسمن، فیلسوف و سیاستمدار، می‌گوید: مأموریت ما این است که هشدار دهیم، پیشگویی کنیم و تشخیص دهیم که شر چیست. در رویارویی با شر، شاید بتوان حدس زد خوبی کدام است.

نمایشنامه‌ی وسوسه در ده پرده نوشته شده است. عنوان پرده‌ها به شرح زیر است: پژوهشکده، خانه‌ی فوستکا، باغ پژوهشکده، خانه‌ی ویلما، پژوهشکده، خانه‌ی فوسکا، پژوهشکده، خانه‌ی ویلما، خانه‌ی فوستکا و باغ پژوهشکده.

در پشت جلد کتاب آمده است: نمایشنامه‌های واسلاو هاول (۲۰۱۱ - ۱۹۳۶) همگی مستقیم و غیر مستقیم، بازتاب‌دهنده‌ی خلاقیت، خصوصیات، پسندها، دیدگاه‌ها، جهان‌بینی و نگرش او به زیستن است. حتی بازتاب‌ دوره‌های پرتلاطم و پرحادثه‌ی زندگی او را در آثارش می‌توان یافت؛ از زمانی که به خاطر داشتن پدر و مادری بورژوا، از تحصیل در دانشگاه بازماند، سپس شغلش در تئاتر، از کارگر صحنه به نمایشنامه‌نویس تحول یافت، تا بعدتر که به واسطه‌ی درگیر شدن در فعالیت‌های سیاسی از تئاتر رانده، ناگزیر به کار یدی شد. یعنی سرنوشتی که بسیاری از روشنفکران چکسلواکی در دوران حاکمیت کمونیستی آن را تجربه کردند. همه‌ی اینها و نیز برآمدنش بر فراز چرخ فلک حوادث تا رسیدن به عالی‌ترین مقام رهبری کشور (ریاست‌جمهوری چک) در نمایشنامه‌های او منعکس است.

نمایشنامه‌ی وسوسه، نوشته‌ی واسلاو هاول را رضا میرچی ترجمه کرده و نشر جهان کتاب، آن را در ۱۲۰ صفحه و به قیمت ۱۰هزار تومان منتشر کرده است.