مثل فلسفه‌ای که بزرگترها می‌خوانند

مهر: مراسم رونمایی و جشن امضای کتاب «یک گرفتاری دیگر» نوشته شینسوکه یوشی تکه روز یکشنبه ۹ تیر با حضور رضی هیرمندی مترجم اثر، فرمهر منجزی، شاپور حاتمی طراح گرافیست و مینا حدادی تسهیل‌گر و کارشناس ادبیات کودک در شهر کتاب الف برگزار شد.

منجری در ابتدای این نشست با اشاره به جلد کتاب و قضاوت درباره آن گفت: گاهی جلد کتاب و حجم کم آن مخاطب را به اشتباه می‌اندازد. این کتاب با وجود حجم کم پر از نکته است و نکاتی برای گفتگو با کودک. شخصیت این کتاب اسم ندارد و هر بچه‌ای می‌تواند جای او باشد. مادر چهره مشخصی ندارد ومی‌تواند هر مادری باشد.

وی با توجه به ویژگی‌های کودکان در سنین خردسالی افزود: بچه‌ها در این سنین می‌خواهند تجربه کنند و خودشان کارها را به تنهایی انجام بدهند. مثلاً بچه می‌خواهد خودش به تنهایی لباس بپوشد. بچه این داستان وقتی موقع پوشیدن لباس سرش گیر می‌کند و مشکلی برایش پیش می‌آید به جای ترسیدن در موقعیت گرفتاری، فکر می‌کند تا راه حل پیدا کند. از دیگر نکات مثبت کتاب این است که بچه داستان فکر نمی‌کند که فقط اوست که مشکل دارد و شروع می‌کند به تخیل در این موقعیت تا از نگرانی رهایی پیدا کند. او دنبال راه حل می‌گردد و در همان موقعیت گرفتاری، با در نظر گرفتن احتمالات در جستجوی راه است. تک تک این موضوعات را می‌توانیم با بچه ها کار کنیم. این کتاب می‌تواند باب گفتگو باشد. بچه‌ها نظر بدهند و حتی از تجربیاتشان بگویند و به تعداد بچه‌هایی که مشارکت می‌کنند نظر و تجربه وجود دارد.

در ادامه برنامه مینا حدادیان به کتاب‌های تصویری و اهمیت و غنای کتاب‌های تصویری اشاره کرد.

سپس شاپور حاتمی درباره ویژگی‌های تصویری کتاب «یک گرفتاری دیگر» گفت: یکی از ویژگی‌های این کتاب این است که نویسنده تصویرگر یک نفر است. از طرفی سادگی کتاب توانسته آن را برجسته کند. معمولاً در کتاب‌های ایرانی در تصویرسازی به گروه سنی توجه نمی‌کنند و تصویرهای گروه سنی خردسال را شلوغ می‌کنند. همانطور که برای بچه‌های کوچک زیاد توضیح نمی‌دهیم و با جواب‌های کوتاه به آن‌ها پاسخ می‌دهیم، باید در تصویرگری این گروه سنی هم از زیاده گویی جلوگیری شود. در این کتاب تصویر با مطلب جلو رفته و حتی در رنگ‌آمیزی هم دقت شده است. معمولاً بچه با رنگی متفاوت نشان داده شده و برجسته‌تر از بقیه تصاویر است. به‌خوبی تقلای کودک را نشان می‌دهد تا اینکه بچه به راه حلی برسد.

حدادیان هم به‌ویژگی‌های یوشی تکه و علاقه او به یادداشت‌نویسی اشاره کرد و گفت: او از کلمه به مفهوم می‌رسد و سعی می‌کند با یک جمله و یا موقعیت طنز کار را تمام کند.

در بخش بعدی این نشست، رضی هیرمندی درباره انتخاب اثر برای ترجمه و ویژگی آن گفت: من کتاب‌هایی انتخاب می‌کنم که همه‌گانی باشد یعنی هم بچه‌ها و هم بزرگترها از آن استفاده کنند، به نظرم کتاب باید همراه خواننده رشد کند یعنی هم در کودکی و هم در سنین بالاتر بتواند از این کتاب لذت ببرد. در واقع کتاب خوب با شما زندگی می‌کند. هرچقدر کار آشنایی با هنر خوب، کتاب خوب و... دیر شروع شود، سخت‌تر خواهد بود. لذت کتابخوانی را باید از الان به بچه‌ها آموزش داد. از طرفی مشکلات ما با بچه‌ها مشترک است. گرفتاری همیشه وجود دارد، همین‌طور که راه حلش هم وجود دارد.

وی افزود: یکی از دلایلی که این کتاب را ترجمه کردم تجربه‌ای بود که در بچگی داشتم. یک روز در کودکی در مدرسه بر اثر اتفاقی کش شلوارم در رفت و ساعت‌ها از خجالت در جایی پنهان شدم تا یکی از بچه‌های بزرگتر بعد از ساعت‌ها دلش سوخت و به کمکم آمد. اگر این کتاب را خوانده بودم می‌توانستم آن مشکل یا مشکلات دیگر را راحت‌تر حل کنم.

این مترجم به کتاب دیگر این نویسنده با نام «شاید سیب باشد» اشاره کرد و گفت: این کتاب با سوال شروع می‌شود، بحث تفکر و قضاوت را مطرح می‌کند. فلسفه‌ای که بزرگترها می‌خوانند همین شک و پرسشگری است که به بچه‌ها در این کتاب یاد می‌دهد فکر کنند. کتاب «آیا می‌توانم یک من دیگر بسازم» این نویسنده هم بر بحث خودشناسی تاکید دارد. در آن کتاب هم بچه نمی‌خواهد مشق شب بنویسد. و همه پس‌اندازش را می‌دهد تا رباتی بخرد که تمام کارها را به جای او انجام بدهد. ربات تنها یک پرسش می‌کند -تو کی هستی- تا بتوانم جای تو باشم. تمام چیزی که این کتاب می‌خواهد به بچه بگوید همین است که بداند من کی هستم.

در ادامه حدادیان با اشاره به کمکی که کتاب‌خواندن به بچه ها می‌کند، از منجزی خواست از تاثیر کتابخواندن بگوید و گفت: مهارت‌آموزی در کودکی مانع آلزایمر در بزرگسالی است. بچه همین‌طور که فکر می‌کند و راه حل پیدا می‌کند و مهارت می‌آموزد و حل مسئله روزانه دارد، بخش پیش پیشانی مغزش فعال می‌شود، و این بخش فعال می‌ماند و مانع از آلزایمر می‌شود.

منجزی هم گفت: باید به کودک فرصت تجربه داد. در بخش های دیگر ماجرای داستان وقتی مادر باید در کنار بچه باشد حضور دارد، اما با وجود اشتباه بچه، باز هم او را آزاد می‌گذارد تا تجربه کند.

در پایان گفتگوهای این برنامه، حاتمی با اشاره به سادگی دنیای بچه‌ها گفت: شکل این کتاب ساده است. تصویرگری ساده است و تمرکز این بچه روی خودش و دنیای خودش است. تصویر هم به خوبی این را نشان داده است. در گرافیک کتاب هم سعی شده که به دنیای بچه‌ها نزدیک شود. در این کتاب به تخیل محوریت داده شده و به جزئیات کوچک مورد نیاز پرداخته است. تصویرساز باید فراتر از متن برود و در این کتاب به خوبی تصویر و متن در کنار هم داستان را کامل می‌کنند.