در بازدید سفیر نروژ از شهرکتاب مرکزی مطرح شد:
پال بیورنستاد، سفیر پادشاهی نروژ در ایران، در دیدار خود از شهرکتاب مرکزی در روز سه‌شنبه ۱۳ آبان ۱۴۰۴، بر ضرورت ایجاد یک «شاهراه فرهنگی دوطرفه» بین دو کشور تأکید کرد. در این نشست که با حضور مدیران ارشد شهرکتاب و با هدف ترسیم نقشه راه همکاری‌های آینده برگزار شد، طرفین ضمن بررسی چهار دهه روابط ادبی و فرهنگی، بر ایجاد ارتباط مستقیم میان نهادهای نشر ایران و نروژ و معرفی چهره‌های فرهنگی معاصر ایران به مخاطبان اسکاندیناوی به‌عنوان اولویت‌های اصلی تأکید کردند.
این برنامه که با هدف آشنایی مخاطبان اسکاندیناوی با یکی از مهمترین نهادهای فرهنگی بخش خصوصی ایران برنامه‌ریزی شده بود، با بازدید از بخش‌های مختلف شهرکتاب مرکزی آغاز شد. پدرام الوندی، مدیر فروشگاه، ضمن ارائه توضیحاتی درباره بخش‌های مختلف فروشگاه، سفیر نروژ را با گستره فعالیت‌های این مجموعه آشنا کرد.
در ادامه جلسه تخصصی با حضور علی جعفرآبادی، مدیرعامل مؤسسه شهرکتاب، و مدیران ارشد بخش‌های فرهنگی، بازرگانی و انتشاراتی شهرکتاب و سفیر نروژ برگزار شد تا چشم‌انداز همکاری‌های آینده مورد بحث و تبادل نظر قرار گیرد.
جعفرآبادی: شهرکتاب یک هلدینگ فرهنگی است
در ابتدای این نشست، علی جعفرآبادی، مدیرعامل موسسه شهرکتاب، ضمن خوش‌آمدگویی، ساختار شهرکتاب را فراتر از یک کتاب‌فروشی صرف دانست و گفت: «شهرکتاب امروز به‌مثابه یک هلدینگ فرهنگی عمل می‌کند که زنجیره‌ای متشکل از ۱۰۰ شعبه در سراسر کشور، یک انتشارات معتبر به نام نشر هرمس، یک شرکت بازرگانی فعال در حوزه بین‌الملل و یک معاونت فرهنگی پویا را در بر می‌گیرد.»
محمدخانی: پل ادبی ایران و نروژ تاکنون یک‌طرفه بوده است
علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی مؤسسه شهرکتاب نیز با اشاره به سابقه بیست‌ساله این معاونت در ایجاد «پل‌های ادبی» با بیش از چهل کشور، به تحلیل وضعیت ترجمه آثار نویسندگان نروژی در ایران پرداخت. او با ارائه آماری قابل تأمل گفت: «در چهار دهه اخیر، نزدیک به ۸۰۰ نوبت چاپ از آثار نویسندگان نروژی به زبان فارسی منتشر شده است. این آمار نشان‌دهنده عمق علاقه مخاطب ایرانی به ادبیات و اندیشه نروژ است.»
محمدخانی افزود: «نویسندگانی چون هنریک ایبسن و یوستین گردر به بخشی از حافظه فرهنگی ما تبدیل شده‌اند و در سال‌های اخیر نیز اعطای جایزه نوبل ادبیات به یون فوسه، موج جدیدی از توجه را به ادبیات معاصر نروژ ایجاد کرده است. با این حال، باید بگوییم این پل ادبی تاکنون عمدتاً یک‌طرفه بوده است. برای ما جالب است که بدانیم مخاطب نروژی از ادبیات و تفکر معاصر ایران چه می‌داند؟ هدف ما در این نشست، یافتن راهی برای دوسویه کردن این ارتباط است.»
کاردر: کپی‌رایت، اصل حرفه‌ای ما در معرفی ادبیات جهان است
در ادامه این نشست، مرتضی کاردر، مدیر نشر هرمس به تشریح رویکرد این نشر در تعاملات بین‌المللی پرداخت. او با اشاره به سابقه طولانی و موفق این انتشارات در معرفی یوستین گردر به مخاطبان ایرانی، این همکاری را نمونه‌ای بارز از یک تعامل حرفه‌ای و پایدار فرهنگی دانست. آقای کاردر گفت: «نکته جالب اینجاست که آغاز شهرت جهانی آقای گردر تقریباً با شروع ترجمه و انتشار آثارش در نشر هرمس هم‌زمان بود. ما از همان کتاب اول، یعنی «راز فال ورق»، این نویسنده را به‌عنوان یک پروژه فرهنگی جدی دنبال کردیم.»
وی با تأکید بر اینکه این موفقیت بدون رعایت اصول حرفه‌ای بین‌المللی ممکن نبود، افزود: «اصل اساسی برای ما از همان ابتدا، خرید حق انحصاری نشر (کپی‌رایت) تمامی آثار ایشان بود. این رویکرد نه‌تنها یک تعهد اخلاقی، بلکه یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای معرفی درست و شایسته یک نویسنده به جامعه فرهنگی ایران است.» مدیر نشر هرمس با معرفی نسخه مصور (کامیک بوک) «دنیای سوفی» به‌عنوان جدیدترین محصول این همکاری، تصریح کرد: «این روند متوقف نشده و ما همچنان با سرمایه‌گذاری بر روی فرمت‌های جدید، تلاش می‌کنیم تا این ارتباط زنده بماند. انتشار این نسخه مصور نشان‌دهنده تعهد ما به یک رابطه فرهنگی پویا و بلندمدت است.» او در پایان ابراز امیدواری کرد که این مدل موفق همکاری بتواند به‌عنوان الگویی برای معرفی دیگر نویسندگان و متفکران نروژی در ایران به کار گرفته شود.
نظری: از واردات تخصصی کتاب کودک تا تجارت جامع فرهنگی؛ تشریح سه دهه فعالیت
در بخش دیگری از این نشست، خانم فرح نظری، مدیرعامل شرکت بازرگانی شهرکتاب، به تشریح جزئیات فعالیت‌های بین‌المللی این مؤسسه و چالش‌های پیش رو پرداخت. وی با اشاره به اینکه این شرکت حدود سی سال پیش با هدف اولیه واردات کتاب‌های کودک و نوجوان برای نخستین نمایشگاه‌های تخصصی شهرکتاب تأسیس شد، توضیح داد که امروزه دامنه فعالیت‌ها گسترش یافته و شامل واردات و صادرات انواع کتاب، محصولات فرهنگی، نوشت‌افزار، موسیقی، اسباب‌بازی‌های آموزشی و صنایع‌دستی می‌شود.
وی چالش‌های اصلی در همکاری با ناشران اروپایی را دو عامل کلیدی دانست: هزینه‌های بالای حمل‌ونقل و درصد تخفیف پایین که مستقیماً بر قیمت نهایی برای مصرف‌کننده ایرانی تأثیر می‌گذارد. او افزود: «برای غلبه بر این موانع، استراتژی ما همکاری با ناشران و توزیع‌کنندگانی بوده است که در کشور انگلستان انبار دارند. این امر به ما اجازه می‌دهد تا محموله‌ها را تجمیع کرده و با هزینه‌ای منطقی‌تر به ایران ارسال کنیم.»
مدیرعامل شرکت بازرگانی شهرکتاب در ادامه، بر اصل رعایت حق مالکیت معنوی به‌عنوان خط‌مشی اصلی شهرکتاب تأکید کرد و گفت: «خرید کپی‌رایت برای ما یک اصل است. این رویکرد حرفه‌ای باعث شده تا امروز با بیش از ۴۰۰ ناشر و شرکت معتبر جهانی همکاری مستمر داشته باشیم.» نظری در پایان، ضمن ابراز امیدواری برای شکل‌گیری یک رابطه تجاری-فرهنگی با نروژ، آمادگی کامل این شرکت را برای برقراری ارتباط با ناشران نروژی و تسهیل فرآیند ورود آثار ادبی و فرهنگی این کشور به بازار ایران اعلام کرد.
تقدیر از «وجدان بیدار» نروژ در عرصه فرهنگی و انسانی
در ادامه برنامه علی جعفرآبادی، مدیرعامل مؤسسه شهرکتاب، چشم‌انداز همکاری با نروژ را فراتر از تبادلات مرسوم فرهنگی ترسیم کرد و آن را گامی در جهت یک «گفتگوی فرهنگی نوین» خواند. او با اشاره به اینکه در جهانی مملو از «دیوارهای بی‌اعتمادی»، اهالی فرهنگ «رسالتی جز ساختن پل ندارند»، شهرکتاب را نه فقط یک فروشگاه، بلکه «خانه‌ای برای اهالی فکر» و میدانی برای تضارب آرا توصیف کرد. جعفرآبادی در بخش دیگری از سخنانش، با ستایش از جایگاه فرهنگی و انسانی نروژ، از این کشور به‌عنوان سرزمینی یاد کرد که نه‌تنها چهره‌های بزرگی چون هنریک ایبسن و یوستین گردر را به جهان معرفی کرده، بلکه در بزنگاه‌های تاریخی نیز «صدای مستقل و انسان‌دوست» خود را در دفاع از انسانیت بلند کرده است. او این موضع را به «وجدان بیداری» تشبیه کرد که در آثار ایبسن ستایش می‌شود و تأکید کرد هدف از این همکاری نه برگزاری رویدادهای مقطعی، بلکه «جریان‌سازی» و ایجاد یک «گفتگوی پایدار و عمیق» از طریق پل‌هایی از جنس ادبیات، فلسفه و تئاتر است.
سفیر نروژ: شهرکتاب یادآور «خانه‌های ادبیات» نروژ است
در پایان این نشست نیز آقای پال بیورنستاد با ابراز شگفتی از فعالیت‌های گسترده شهرکتاب و آمار ارائه شده در این نشست، گفت: «بسیار تحت تأثیر قرار گرفتم. برای من جالب است که فیلسوفی مانند لارس اسوندسن که شاید در خود نروژ یک چهره کاملاً عمومی محسوب نشود، در ایران تا این اندازه خوانده شده و ۹ کتاب از او به فارسی ترجمه شده است. این نشان‌دهنده عمق و جدیت جامعه فرهنگی ایران است.»
او مدل فعالیت شهرکتاب را به نهاد مهمی در کشورش تشبیه کرد و افزود: «این فضا من را به یاد «خانه‌های ادبیات» (Litteraturhuset) در شهرهای بزرگ نروژ می‌اندازد که مراکز اصلی رویدادهای فرهنگی، گفتگو و تبادل اندیشه هستند.»
سفیر نروژ دلیل یک‌طرفه بودن روابط ادبی دو کشور را ناشی از عدم شناخت کافی در طرف نروژی دانست و افزود: «ما کاملاً آماده‌ایم تا ارتباط مستقیم میان شما و نهادهایی چون انجمن ناشران نروژ و مدیران خانه‌های ادبیات را برقرار کنیم. همچنین می‌توانیم زمینه حضور و گفت‌وگوی نویسندگان ایرانی در نروژ را فراهم آوریم. سفارت نروژ تمام تلاش خود را برای تسهیل این فرآیند به کار خواهد گرفت.»
این نشست با توافق طرفین بر ادامه تماس‌ها برای تدوین یک نقشه راه عملی و اجرایی جهت گسترش تبادلات فرهنگی و ادبی میان دو کشور به پایان رسید.
عکس: پریا فتحی
برچسب‌ها:پال بیورنستاد, شهرکتاب, شهرکتاب مرکزی, مؤسسه شهرکتاب, نروژ
