نشر مرکز به تازگی دو کتاب از دکتر گازرانی را با عنوان «آرش کمانگیر» و «ضحاک» منتشر کرده است.
جای خالی داستان آرش درشاهنامه
پاسخ نویسندهی این کتاب کوچک به این پرسش که چرا داستان آرش کمانگیر در شاهنامهی فردوسی نیامده، پاسخی یکسره نو و متفاوت است. اگرچه او نیز چنان که معمول است با متد تاریخی به سراغ تاریخ اشکانیان و گزارشهای سکهشناسی و تاریخهای اوایل عصر اسلامی میرود، اما آنچه بهویژه این پاسخ را رنگی از هیجان و تمایز میبخشد آن است که داستان آرش کمانگیر از نگاه او، قطعهای از پازل بزرگ داستانهای سنت شاهنامهنگاری محسوب میشود، سنتی که برای ایرانیان پیش از اسلام به مثابه تاریخی شفاهی و سپس کتبی عمل کرده است. نویسنده با کندوکاو در روایتهای گوناگون این داستان، نشان میدهد که چگونه اسطورهای کهن، در منازعاتِ قدرت و کشمکشهای مشروعیتیابی و مشروعیتزداییِ دستخوش تغییر و تحول میشود.
آرش كمانگير - جاي خالي داستان آرش در شاهنامه / ساقي گازراني / ترجمه: سيما سلطاني / چاپ اول ۱۳۹۸ / نشر مركز / ۱۳۸۰۰۰ ريال
تاریخ ازدل اسطوره
به نظر نویسنده، برخلاف آنکه گفتهاند ایرانیان پیش از اسلام فاقد تاریخاند، آنان تاریخنگاری خاص خود -سنت شاهنامهنگاری- را داشتهاند. این اثر، که یکی از مهمترین آثار بازماندهاش شاهنامهی فردوسی است، دغدغههایی از جنس تاریخهای بعد از خود دارد. در واقع، سنت شاهنامهنگاری ایرانی جایی برای مشروعیتیابی و مشروعیتزُدایی، زدوخوردهای سیاسی، نمایش قدرت و در نهایت دست بردن در رویدادها مطابق با خواست قدرت زمانه بوده است. این ژانر اغلب به دلیل آمیختگی با اسطوره و خیال از ردهی منابع تاریخی کنار گذاشته شده و در بهترین حالت در ردهی ادبیات یا حماسه جای گرفته است، حال آنکه با کندوکاو در داستانهای آن، از جمله داستان ریشه دار، کهن و بسیار تأثیرگذار ضحاک، میتوان ردّ پای زورآزماییهای سیاسی را در سدههای گوناگون تاریخی که بر آن گذشته است مشاهده کرد.
ضحاك - تاريخ از دل اسطوره / ساقي گازاراني / ترجمه: سيما سلطاني / چاپ اول ۱۳۹۸ / نشر مركز / ۱۸۵۰۰۰ ريال