برگزاری ویژه‌برنامه روز حافظ در شهرکتاب اهواز؛
آیین «حافظ، دوستدارِ زندگی و زیبایی» شامگاه یکشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۴ در شهرکتاب اهواز با سخنرانی دکتر قدرت قاسمی‌پور و گفت‌وگوی دکتر بهمن ساکی برگزار شد. سخنرانان با تأکید بر چندلایه‌بودن غزل‌های حافظ و آینه‌وارگی متن او، پیوند هم‌زمانِ زندگی، زیبایی و فلسفه را از دلایل ماندگاری دیوان دانستند. اجرای برنامه را مریم دودانگه بر عهده داشت و حسن موگویی بخش موسیقی را همراهی کرد.
دکتر قاسمی‌پور با اشاره به اینکه «منظور از حافظ، حافظه‌ی جمعی فرهنگ فارسی نیز هست» گفت: شعر حافظ خواننده را به مشارکت می‌خوانَد؛ متن او «باز» است و هر مخاطب در آن سیمای خود را می‌بیند. به گفته‌ی وی، زندگی و زیبایی در جهان حافظ دو روی یک سکه‌اند و همین هم‌نشینی، شعر را از سطح غزلِ صرف فراتر می‌برد و حافظ را به نمادی پایدار در ادبیات فارسی بدل می‌کند.
او با مروری تاریخی افزود: پیش از حافظ، مولانا غزل عارفانه را به اوج رسانده بود، اما حافظ با شجاعتی کم‌نظیر، مضمون‌هایی چون رندی، ستایش عشق و حتی مدح را در قالب غزل درهم آمیخت و «انقلاب فکری» در شعر فارسی پدید آورد. قاسمی‌پور با استناد به بیت «بر لب بحر فنا منتظریم ای ساقی / فرصتی دان که ز لب تا به دهان این همه نیست» اندیشه‌ی «اغتنام فرصت» را در دیوان حافظ برجسته دانست؛ اندیشه‌ای که در قیاس با خیام، از اندوه فلسفی فاصله می‌گیرد و به «شادیِ آگاهانه» نزدیک می‌شود.
وی در توضیح لایه‌مندی نشانه‌ها به بیت «به می‌پرستی از آن نقشِ خود زدم بر آب / که تا خراب کنم نقشِ خودپرستیدن» اشاره کرد و «می» را واجد سه خوانش عرفانی، واقعی و ادبی دانست؛ نشانه‌ای که بسته به سیاق، می‌تواند رمز ترکِ خودپرستی یا ابزاری برای گشودن افق معنا باشد.
این پژوهشگر با تأکید بر «زبانِ فرم‌یافته» و ظرافت‌های بلاغی دیوان، عناصری چون یکدستی لحن، انسجام نحوی و صنایع بدیعی مانند حسنِ تعلیل، جناس و ایهام را از عوامل ماندگاری شعر حافظ برشمرد. او در مقایسه‌ای تحلیلی گفت: هرچند در شعر برخی شاعران چون خاقانی از حیث صنعت، جلوه‌هایی نیرومند می‌بینیم، اما «حضور انسان» در شعر حافظ پررنگ‌تر است. همچنین در حالی‌که در بخشی از غزل‌های سعدی تکرار مضمون رخ می‌دهد، هر «قسم» از غزل‌های حافظ افقی تازه می‌گشاید و همین نوآوری مخاطب را درگیر می‌کند.
در بخش گفت‌وگو، دکتر بهمن ساکی با تبیین «انسجام سپهر اندیشه‌ی حافظ» تصریح کرد: در غزل حافظ، غم و شادی نه متناقض، که سازگارند و در کنار هم هارمونی می‌سازند. او با یادکرد از دقت در انتخاب واژگان—از جمله معنای «هواداری» به سیاق «هواخواهی»—فرم استوار شعر حافظ را علت برجستگی او دانست و گفت: «حافظ مثل همه‌ی ایرانیان چندوجهی است؛ آنچه او را همچون الماس می‌درخشانَد، نه نسبتش با ایمان یا کفر، بلکه هنر اوست؛ غایتِ زیبایی‌شناسی.» ساکی شعر حافظ را مصداق «هنر برای هنر» خواند که «التذاذی ورای دانستن» می‌بخشد و با استناد به سخن شفیعی کدکنی افزود: شعر همچون خیابانی دوطرفه است؛ فال گرفتن با دیوان حافظ نوعی گفت‌وگو با شاعر است و این گفت‌وگو همچنان برقرار مانده است.
این مراسم بخشی از برنامه‌های ادبی شهرکتاب اهواز است و نشست‌های مشابه با حضور استادان و پژوهشگران ادامه خواهد یافت.
برچسب‌ها:حافظ, روز حافظ, شهرکتاب, شهرکتاب اهواز
