با حضور سفیر مجارستان، پزشکان و جامعهشناسان در شهرکتاب مرکزی نشست نقد و بررسی کتاب «رهگشایی: زندگی من در دنیای علم» برگزار شد:
نشست رونمایی و نقد و بررسی کتاب «رهگشایی: زندگی من در دنیای علم»، زندگینامهی خودنوشت کاتالین کاریکو، برندهی جایزهی نوبل پزشکی ۲۰۲۳، عصر شنبه ۱۵ آذرماه با حضور سفیر مجارستان در ایران، پزشکان، جامعهشناسان و علاقهمندان به علم در شهرکتاب مرکزی برگزار شد.
در این نشست که گیولا پتو (سفیر مجارستان در ایران)، دکتر سیمین کاظمی (پزشک و جامعهشناس)، دکتر غلامحسین مروستی (جراح و رئیس کلینیک مروستی) و اسماعیل یزدانپور (مترجم کتاب) به سخنرانی پرداختند و ابعاد مختلف علمی، اجتماعی و انسانی زندگی کاتالین کاریکو را واکاوی کردند.
الگویی برای ایستادگی و امید
گیولا پتو، سفیر مجارستان در ایران، به عنوان نخستین سخنران، کاتالین کاریکو را مایه مباهات کشور مجارستان دانست و گفت: «خانم کاریکو شانزدهمین برندهی جایزهی نوبل از مجارستان و نخستین زن مجاری است که موفق به دریافت این جایزهی معتبر شده است. دستاوردهای پژوهشی او که منجر به توسعه واکسنهای mRNA علیه کووید-۱۹ شد، جان میلیونها انسان را نجات داد.»
سفیر مجارستان با اشاره به مسیر دشوار کاریکو افزود: «او پژوهشگری است که حتی زمانی که هیچکس ایدههایش را باور نداشت، بر سرِ باور خود ایستاد. سرسختی منحصربهفرد و پشتکار تحسینبرانگیز او در مواجهه با دشواریها، الگویی برای دانشمندان جهان است.»
پتو همچنین به روابط علمی میان ایران و مجارستان اشاره کرد و یادآور شد: «دانشگاه سگد، جایی که کاریکو تحصیلات خود را آغاز کرد، میزبان دانشجویان ایرانی بسیاری است. دولت مجارستان سالانه ۱۰۰ بورس تحصیلی کامل به دانشجویان ایرانی در رشتههای مختلف اعطا میکند که نشاندهندهی عمق روابط فرهنگی و علمی دو کشور است.»
عاملیت در برابر ساختارهای تبعیضآمیز
دکتر سیمین کاظمی، پزشک و جامعهشناس، با رویکردی انتقادی و جامعهشناختی به بررسی کتاب پرداخت. وی «رهگشایی» را فراتر از یک بیوگرافی شخصی دانست و آن را روایتی از جدال «عاملیت» فرد در برابر «ساختارهای» محدودکننده توصیف کرد.
کاظمی اظهار داشت: «موفقیت کاریکو در شرایطی حاصل شد که او با لایههای متعددی از تبعیض و محدودیت روبهرو بود. او زنی از طبقه کارگر و دختر یک قصاب در مجارستان کمونیستی بود که بعدها به عنوان یک مهاجر در آمریکا با چالشهای زبانی و فرهنگی مواجه شد. در نهاد علم نیز او با تبعیضهای جنسیتی و سلسلهمراتب خشک آکادمیک دستبهگریبان بود.»
این پزشک و جامعهشناس با نقد سیستمهای علمی که گاهی میانمایگی را بر شایستگی ترجیح میدهند، افزود: «نکتهی کلیدی در زندگی کاریکو این است که او هیچگاه در نقش “قربانی” فرو نرفت. او با واقعبینی نسبت به شرایط مادری و شغلی، و با مقاومتی سرسختانه، به جای تسلیم شدن در برابر ساختارهایی که او را نادیده میگرفتند (مانند تنزل رتبه یا اخراج)، تمرکز خود را بر ذات پژوهش و کار علمی گذاشت. این کتاب نشان میدهد که چگونه میتوان در میانهی طرد شدنها و شکستها، عاملیت خود را حفظ کرد.»
علم؛ تمرین صبر و شکست
غلامحسین مروستی، دیگر سخنران این مراسم، با اشاره به اهمیت بنیادین کشف واکسنهای mRNA گفت: «کاریکو نماد دانشمندی است که میداند برای رسیدن به نتایج بزرگ، باید خاک خورد و شکستهای پیاپی را پذیرفت. علم، مسیر همواری نیست و زندگی ایشان درس بزرگی برای دانشجویان جوان ماست که بدانند موفقیت در علم نیازمند تابآوری در برابر ناملایمات است.»
رئیس کلینیک مروستی همچنین بر لزوم تقویت دیپلماسی علمی تأکید کرد و ابراز امیدواری نمود که تعاملات دانشگاهی میان ایران و مجارستان گسترش یابد تا نخبگان ایرانی بتوانند از تجربیات جهانی بهرهمند شوند.
ترجمهای روان از یک رمانِ واقعی
اسماعیل یزدانپور، مترجم کتاب «رهگشایی»، در پایان نشست دربارهی ویژگیهای این اثر توضیح داد: «این کتاب اگرچه یک اثر علمی و زندگینامهای است، اما کشش و روایتی شبیه به یک رمان جذاب دارد. کاریکو با زبانی صادقانه و بدون پردهپوشی، از لحظات سخت زندگیاش، از اخراج شدنها تا دست و پنجه نرم کردن با بیماری سرطان و چالشهای مهاجرت سخن گفته است.»
یزدانپور درباره انتخاب عنوان فارسی کتاب گفت: «واژهی Breaking Through به معنای شکستن موانع و گشودن راه است که ما معادل “رهگشایی” را برای آن برگزیدیم. پیام اصلی کتاب برای مخاطب ایرانی این است که حتی اگر سیستم و ساختار حامی شما نباشد، با تمرکز بر کار و ایمان به مسیر، میتوان راهی گشود و تأثیرگذار بود.»
گفتنی است کتاب «رهگشایی: زندگی من در دنیای علم» شرح خاطرات کاتالین کاریکو است که مسیر پرفرازونشیب او از کودکی در مجارستان تا دریافت جایزه نوبل را روایت میکند. این نشست با پرسش و پاسخ حاضران و امضای کتاب به پایان رسید.
برچسبها:اسماعیل یزدانپور, رهگشایی, رهگشایی: زندگی من در دنیای علم, سیمین کاظمی, شهرکتاب, شهرکتاب مركزی, غلامحسین مروستی, کاتالین کاریکو, گیولا پتو, مجارستان
