ایران: قرن بیستم، شاید شگفت انگیزترین صدسال بشر در تمام تاریخ مکتوب و روشن
جهان باشد؛ قرنی که همزمان هم شاهد میل سرکش آدمیان به کشتارهای بیحساب و بیشمار
است و هم راوی عطش بیپایان جوامع انسانی به ترقی و پیشرفت. در سراسر این سده
پرماجرا یک چشم بشر خون بوده و چشم دیگرش اشک؛ یک دستش داس بوده است برای دروی
ساقه وجود همنوعانش و دست دیگرش دستمال بوده برای ستردن اشکهای فقیران و
فرودستان. به این اعتبار چه بسا بتوان حال و روز قرن بیستم را به معنای دقیق
یونانیاش «تراژدی»
نام داد.
این وضعیت تراژیک، راویان صادقی داشته است. هانا آرنت به گواه ریز و
درشت عالم فرهنگ، از طبقه نخست این راویان است که تیزبینی را با تلخ گویی توأم
کرده و سرگذشت سوگناک قرن بیستم را به دلخراشترین - و البته واقعیترین - لحنی
روایت کرده است. هرکدام از آثار پیشین این نویسنده بزرگ،بندی بلیغ از ترکیب بند
مصائب قرن است؛ یکی از دیگری هولناکتر و هراس آورتر. آرنت، توگویی کار و باری
نداشته غیر از چشم دوختن به اندام ناساز این قرن پرماجرا و در لباس کلمه درآوردن
این دیدهها.
اکنون ترجمه فارسی کتاب تازهای از هانا آرنت، میهمان حلقههای فرهنگی
ایران شده است: «بحرانهای جمهوریت.» اصل کتاب که گویا مجموعهای از مقالات و گفتارهای
آرنت است به سال ۱۹۷۲منتشر
شده است. چهار فصل دارد و هر فصل بخشهایی در دل خود. فصل اول از دروغگویی در
سیاست سخن میگوید. فصل دوم از نافرمانی مدنی یاد میکند. فصل سوم درباب خشونت نام
دارد؛ و بالاخره فصل چهارم به تفکر در مورد سیاست و انقلاب نظر میکند. رشته پیوند
میان بخشها و فصلهای کتاب، نوحه کردن بر طلاق عاطفی اخلاق و سیاست در قرن بیستم
و نیز شرح فریبکاریها و بیصداقتیهایی است که مستأجران کاخ سفید در خلال جنگ ویتنام
در پوشش توسعه دموکراسی مرتکب شدند و با نقاب مندرس دموکراسی کارنامه شایان و
درخشانی از نظام توتالیتر فراهم آوردند.آرنت البته با دموکراسی و جمهوریخواهی
عنادی ندارد اما رفتارهای صاحب منصبان واشنگتن را در خلال سیاستهای توسعه طلبانه
شان، خدشه در آبروی جمهوری و دموکراسی ارزیابی میکند.
از هانا آرنت هرچه خواندهایم شیرین، تلخ، خواندنی، عمیق و تحلیلی
بوده است. «بحرانهای جمهوریت» نیز مشمول همین قضاوت است و انصافاً جای خالیای را
در بازار فرهنگ ایران پر کرده است. ترجمه کتاب اگرچه درخشان نیست اما قابل فهم و
نسبتاً روان و رویان است. نقص غیرقابل اغماض، غفلت مترجمان از تهیه و تدارک یک
پیشگفتار جامع است تا در باب مقالات و گفتارهای کتاب و سایر نکاتی که ذکر آنها
خواننده را تجهیز میکند توضیحات ضروری عرضه نماید. امین و فلور عسکریزاده «بحرانهای
جمهوریت» را ترجمه کردهاند و انتشارات گام نو آن را به بازار نشر عرضه کرده است.