شنبه، ۸ اردیبهشت ۱۴۰۳
«نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر، نه تاریخ است و نه وقایع‌نگاری؛ روایتی است در قالب پرسش‌هایی تأمل‌برانگیز در آن روزگاری که تاریخ هخامنشیان زیر سُم ستورانِ مقدونیان آرام‌آرام محو و نابود می‌شد؛ پرسش‌هایی برآمده از ذهنی خلّاق درباره‌ی وقایع نبردهای ایسوس، گرانیکوس و گوگمل با نگاهی همه‌اندیشانه و انتقادی بر روایات برآمده از بزرگ‌ترین مورخان تاریخ پایان عهد هخامنشی و تاریخ اسکندر گجستک، یعنی کونتوس کورتیوس روفوس، آریانوس، دیودوروس سیکولوس، هیرونوموسِ کاردیایی و پلوتارخوس. این اثر پرسش‌هایی اندیشه‌مدار، از آغاز تا فرجام اسکندر را پیش روی ما قرار می‌دهد تا شاید هر یک از ما در آینده‌ای نه‌چندان دور چونان مورخی کارآزموده به یافتن پاسخ‌هایی درخور نائل آییم.» آنچه نقل شد بخشی از یادداشت دکتر اسماعیل سنگاری، دبیر مجموعه‌ی «هزاره‌های دنیای باستان» در نشر کتاب پارسه و عضو گروه تاریخ و ایران‌شناسی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان بود. وی درباره‌ی مجموعه‌ی «هزاره‌های دنیای باستان» نوشته است: «هدف این است که برگزیده‌ترین آثار پژوهشگران، محققان و ایران‌شناسان داخلی و خارجی در حوزه‌ی مطالعات تاریخ و تمدن ایران باستان و دیگر سرزمین‌ها در دسترس علاقه‌مندان قرار گیرد.»
سنگاری در بخشی دیگر از نوشته‌اش آورده است: «پی‌یر بریان (نویسنده‌ی کتاب) در این اثر به‌گواه قریب به‌اتفاق مورخان و باستان‌شناسان معاصر، با زبان ادبی‌ای متفاوت از آنچه تاکنون نگاشته است، روایت جدیدی از تاریخ اسکندر را پیش روی خوانندگان علاقه‌مند به این عهد قرار می‌دهد. از میان آثار این مورخ نامور معاصر، دو اثر برجسته‌اش «تاریخ هخامنشی؛ از کوروش تا اسکندر» (۱۹۹۶ م.) و «داریوش در سایه‌ی اسکندر» (۲۰۰۳ م.) سبکی نو از تأمل بر تاریخ دنیای باستان را پیش روی خواننده‌ی فارسی‌زبان می‌نهد؛ درحالی‌که این اثر اخیر، «نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر» روایتی رمان‌گونه است از آنچه پی‌یر بریان در بیش از سی سال تلاشش برای فهم تاریخ پایان عصر هخامنشی با آنها مواجه بود و برای اغلب پرسش‌هایش نیز پاسخ‌هایی درخور نمی‌یافت. بدین سان برآن شد تا آنها را با تاریخ‌پژوهان سراسر دنیا درمیان بگذارد؛ آن هم در قالب نامه‌هایی در هفت روز مکاتبه با اسکندر گجستک (صفتی منسوب به اسکندر بنا به روایات پهلوی) به امید اینکه روزی تاریخ این دوران پرفراز و نشیب رمزگشایی و قابل فهم گردد.»
دبیر مجموعه‌ی «هزاره‌های دنیای باستان» در ادامه می‌نویسد: «طرح‌ریزی این هفت نامه بسیار روشمند و با دقتی زاییده‌ی هوش مورخی چون بریان صورت پذیرفته است. به‌نظر می‌رسد وی هیچ پرسشی را از خرد و کلان از قلم نینداخته و از تمامی خصایص اسکندر، از روابط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گرفته تا روابط خصوصی وی، بی‌هیچ پرده‌پوشی دادِ سخن می‌دهد. برایان همه چیز را روایت می‌کند و دغدغه‌های ذهنی خویش را پیرامون مسائل دهه‌ی پایانی شاهنشاهی پهناور هخامنشی بی‌هیچ رنگ و لعابی بازگو می‌کند و سخنی به‌گزاف نمی‌راند.»
کتاب، خطاب به اسکندر، چنین پایان می‌یابد: «در حدود هفت قرن پس از مرگت، دیونا کروسوستوموس، خطیب مشهوری که هیچ حسی از همدلی به تو نداشت، با لحنی از تمسخر، پیروزمندانه فریاد برآورد: «به من بگویید گور اسکندر کجاست؟» پژواک تهدیدآمیز این پرسش همواره در ذهن‌های ما حضور دارد، اما امیدواری باقی است - منظور امیدواری کشف گور دست‌نخورده‌ی تو نیست؛ بلکه این امیدواری است که تاریخ دورانِ تو بهتر رمزگشایی شود.»
اما پی‌یر بریان کیست؟ در حاشیه‌ی جلد کتاب می‌خوانیم: «پروفسور پی‌یر بریان، متولد ۱۹۴۰، مورخ فرانسوی، ایران‌شناس و بزرگ‌ترین متخصص در امپراطوری هخامنشیان، بیش از بیست سال استاد تاریخ باستان در دانشگاه تولوز بود، تا آنکه کرسی تاریخ و تمدن دنیای هخامنشی و امپراتوری اسکندر در کولژدوفرانس به او تعلق گرفت. پی‌یر بریان کتاب‌های زیادی درباره‌ی ایران باستان و روابط هخامنشیان و یونانیان نوشته است. او بنیان‌گذار شبکه‌ی بین‌المللی پژوهش‌های هخامنشی است. هم‌چنین بنیان‌گذار وب‌سایت پژوهش و جمع‌‌آوری اسناد علمی درباره‌ی دنیای هخامنشی و بنیان‌گذار موزه‌ی مجازی هخامنشی به‌شمار می‌رود.»
نامه‌ی سرگشاده به اسکندر کبیر، نوشته‌ی پی‌یر بریان، را از زبان فرانسه، مهشید نونهالی به فارسی برگردانده و نشر پارسه در قطع وزیری و با جلد سخت، در ۲۱۱ صفحه به چاپ رسانده است. قیمت کتاب ۱۶۰۰۰ تومان است.
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
