جمعه، ۷ اردیبهشت ۱۴۰۳
مرکز فرهنگی شهر کتاب چند پرسش کوتاه درباره‌ی کتاب خواندن و انس با کتاب با نویسندگان و دیگر صاحب‌نظران اهل فرهنگ مطرح کرده است تا از کتاب‌ها، نویسندگان و شخصیت‌های داستانی محبوبشان بگویند. به‌تدریج این پاسخ‌ها در اختیار مخاطبان عزیز قرار می‌گیرد.
پاسخ‌های دکتر علیرضا نیکویی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان به این پرسش‌ها در پی خواهد آمد:
چه کتاب‌هایی را قبل از خواب می‌خوانید؟
سنخ خاصی از کتب را قبل از خواب نمی‌خوانم هرکتابی را که در روز به دست می‌گیرم به خواندنش ادامه می‌دهم تا قبل از خواب، می‌خواهد ادبیات (رمان و داستان یا متون کهن) باشد یا فلسفه یا جامعه شناسی و...
آخرین کتاب بی‌نظیری که خواندید چه بود؟
چندکتاب خیلی خوب و مرتبط با موضوعی مشخص خواندم در مدت یک هفته که آخرینش کتاب عالیِ «ستیز فلسفه و شعر» از استنلی روزِن بود (دو کتاب دیگر: «تئاتر ایده‌ها»(از پوشنر) و «جان دادن در راه ایده‌ها» (از کاستیا براداتان). البته یکی دو کتاب داستانی کم حجم هم درکنارشان خواندم (سگ از اشمیت و ...)
کتاب کلاسیک مورد علاقه‌تان چیست؟
مثنوی مولوی در صدر کتب است.
کدام رمان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس، منتقد، روزنامه‌نگار و یا شاعر را در حال حاضر بیش از همه تحسین می‌کنید؟
درباب رمان با توجه به تراز جهانی رمان، سخت‌پسندم و رمان‌نویس خاصی (ایرانی) را با قید «در حال حاضر» نمی‌توانم کسی را به عنوان رمان‌نویس برتر (به اعتبارکل کارها یا کارنامه کلی‌اش) معرفی کنم گرچه کارهای خوب و حرفه‌ای می‌شناسم. در زمینه نمایشنامه نویسی ازکارهای آقای محمد رضایی‌راد خوشم می‌آید. از سبک و نگاه محمد قائد به عنوان روزنامه نگار و منتقد هم خوشم می‌آید.
به نظر چه کسی درباره کتاب‌تان بیشتر از همه اعتماد دارید؟
* فعلا کتابی ندارم. اگه خدا بخواهد تا چند ماه دیگر کار یک کتاب تمام خواهد شد. البته حوزه‌ها و قلمروهای مختلف، منتقدان مختلفی را می‌طلبد (نقد شعر، داستان، نظریه ادبی، فلسفه و..). نقد دانشگاهی (گرچه امروزه تقابل نقد دانشگاهی و برون دانشگاهی به وضع سابق نیست) تا حد زیادی محافظه‌کاراست یا به کار و وظیفه‌ای دیگر مشغول است. عجالتا اگر بخواهم از فضای عمومی نقد در جامعه بگویم کسانی مثل آقای مشیت علایی و دکتر جهاندیده و... ولی بهتره معیارهایم را بگویم به نظرم جدای از اهمیت و ضرورت اُنس منتقد با جهانی که با آن سروکار دارد بدون پشتوانه مطالعات فلسفی، همینطور بدون بینش تاریخی و سیاسی، نقدهای استتیکی و هرمنوتیکی و رتوریکی و روایت‌شناختی و گفتمانی و تطبیقی راه به جایی نمی‌برند و نهاتیا به نقد فرمال و تکنیکی منجر می‌شوند.
چه زمانی کتاب می‌خوانید؟
هروقت خوش که دست دهد مغتنم است. زمان و مکان مهم نیستند مگر اینکه مانعی برای خواندن باشد.
چه چیزی بیشتر از همه شما را در ادبیات تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
ارتباط پیچیده و عمیقش با فلسفه، الهیات، سیاست و دیگر حوزه‌ها... البته جنبه‌های خلاقیت و زیبایی‌شناسی و رهایی‌بخشی خیلی مهم‌اند ولی آنها هم در همین رابطه‌ها جان می‌گیرند.
از خواندن چه ژانرهایی بیش از بقیه لذت می‌برید؟ و از چه ژانرهایی دوری می‌کنید؟
در عرصه داستان از ژانر پلیسی و کاراگاهی خوب و پخته (بیشتر خارجی) لذت می‌برم. البته رمان های دیگر را هم اگر فرصت دست بدهد می‌خوانم. از سبک کارهای کوندرا خوشم می‌آید. سبک عامه‌پسند را (گرچه از نظر تحقیقی جدی می گیرم) مدتهاست که نخواندم. ساینس فیکشن خوب اگر ببینم یا دوستان معرفی کنند می‌خوانم. آثار کلاسیک را منهای نوع ژانرشان دوست دارم (به نظرم در تقسیمات ژانری نمی‌گنجند) و هروقت ممکن باشد می‌خوانم حتی گاهی مکرر... اخیرا ابله و ابلوموف را دوباره مرور می‌کردم. از رمان‌ها و داستان‌هایی که تحت عنوان پست مدرن درایران نوشته شده‌اند چندان لذت نمی برم گرچه برخی را خوانده‌ام. به نظرم اینها از آنچه کوندرا در هنر رمان (مرور ماهیت و تاریخ رمان از دن کیشوت به بعد) می گوید خیلی فاصله گرفته‌اند. البته همیشه و همه جا استنثاهایی هستند.
دوست داشتید کدام کتاب را که توسط نویسنده دیگری نوشته شده شما می‌نوشتید؟
نویسنده‌های ایرانی؟ بزم آورد استاد زریاب خویی و بعضی کارهای استاد محسن جهانگیری و داریوش شایگان.
کتاب‌های‌تان را چطور دسته‌بندی می‌کنید؟
اول بر اساس حوزه کاری و مطالعاتی (مثلا فلسفه، الهیات، نقد و نظریه ادبی، جامعه شناسی، زیبایی شناسی و هنر، داستان و شعر و..) بعد در دل این دسته‌بندی گاهی براساس جمع کتب متفکران و مولفان و منتقدان و بعد معیارهای فرعی دیگر.
آخرین کتابی که به یکی از اعضای خانواده‌تان پیشنهاد کردید چه بود؟
* کتاب زبان، خانه وجود: گفت وگوی هیدگر با یک ژاپنی. ترجمه آقای ناصر جهانبخش را هدیه کردم به همراه پیشنهاد خواندن.
مردم از پیدا کردن چه کتابی در قفسه شما تعجب خواهند کرد؟
از کتبی که درباره سینما هستند (درباره نقد فیلم و فلسفه سینما) و از تنوع کتب با موضوعات و حوزه‌های مختلف.
قهرمان داستانی مورد علاقه‌تان و شخصیت منفی مورد علاقه‌تان کیست؟
متعددند. از شخصیت دُن کیشوت گرفته تا ابلوموف تا زوربای یونانی. از شخصیت‌های متون کهن هم شخصیت «ابوزید سروجی» در مقامات حریری برایم جالب است!
در زمان کودکی چه نوع خواننده‌ای بودید؟ چه کتاب‌های کودکانه و چه نویسندگانی برای شما جذاب بودند؟
من از پانزده سالگی عضو کتابخانه شدم. اولین کتاب اسمش یادم نیست ولی موضوعش تاریخ علم بود (به راهنمایی مسئول کتابخانه). بعد به خواندن داستان‌های عزیز نسین (به دلیل جاذبه تصاویر روی جلد و عنوان هایشان). کم کم به شریعتی خوانی رسیدم و بعد رمان و داستان و.. (گورگی و برشت و..). با داستان کودکان میانه خوبی نداشتم حتی از ماهی سیاه کوچولو خوشم نیامد!! بیشتر کتاب‌های بزرگتر از مقتضای سنم را می‌خواندم(حتی در ۱۵ و ۱۶ سالگی کتاب‌های برادر بزرگم را ورق می زدم و سعی می‌کردم بخوانم و بفهمم: انسان تک ساحتی از مارکوزه و هیپی‌گری از جمالزاده، درباره جنگ ویتنام و سینما و ...
اگر قرارباشد یک شام تدارک ببینید ازبین سه نویسنده‌ای که درقید حیات هستند و آنها که نیستند کدام را انتخاب می‌کنید؟
اگر منظورنویسندگان ایرانی است، مرحوم استاد همایی، مرحوم استاد زریاب خویی، مرحوم قاسم هاشمی‌نژاد.
آیا آخرین کتابی را که قبل از آن‌که تمامش کنید کنار گذاشته‌اید، به یاد دارید؟
زیبایی‌شناسی و ادبیات از دیوید دیویس. البته بقیه‌اش را خواهم خواند ولی کارهای دیگری پیش آمدند و فعلا این کتاب کنار گذاشته شد.
دوست دارید چه کسی زندگی‌نامه شما را بنویسد؟
البته زندگی‌ای که درخور نوشتن باشد ندارم. خوشبختانه دوستان دقیق‌النظر و خوش قلم، کم ندارم ولی فکر می‌کنم دکتر جهاندیده بیش از بقیه به زیرو بم زندگی، مطالعات و علائقم واقف هستند و زمان زیادی را با هم به سبک مشائیون گذراندیم و گفت‌وگوهای طولانی و مستمر و جلسات متعددی با هم در نقد کتب و طرح موضوعات داشتیم.
می‌خواهید در آینده چه کتابی بخوانید؟
کتاب‌های زیادی را دم دست و در قفسه کنار میز کار گذاشته‌ام که بخوانم ولی اولویت فعلا با کتاب «قدرت زندگی؛ آگامبن و سیاست آینده» و کتاب «فلسفه دلوز» است. البته مثنوی مولوی و آثار بیدل را مستمرا می‌خوانم.
بی نام
چهارشنبه 8 اردیبهشت 1400
هادي
چهارشنبه 5 خرداد 1400
هادي
چهارشنبه 5 خرداد 1400
نشانی: تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمدقصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ی سوم، پلاک ۸
تلفن: ۸۸۷۲۳۳۱۶ - ۸۸۷۱۷۴۵۸
دورنگار: ۸۸۷۱۹۲۳۲
تمام محتوای این سایت تحت مجوز بین‌المللی «کریتیو کامنز ۴» منتشر می‌شود.
